Acte tien
| |
Ambtenaar kijkt bedremmeld; ondertussen raakt ze ingebouwd in papier.
Mevrouw kijkt haar meewarig aan.
|
| sample |
rits rits - bladeren
|
| Mevrouw |
Ocharme... U doet toch ook maar gewoon uw werk?
|
| |
[Ambtenaar, tot mevrouw, licht verongelijkt; tekst verschijnt met
bronvermelding op het scherm. Naarmate de ambtenaar vordert, wint ze aan
zelfvertrouwen:]
|
| Ambtenaar |
Als rijksoverheid kun je niet meer doen dan faciliteiten scheppen. Je
loopt achter de ontwikkelingen aan, omdat kunstenaars dingen moeten verwerken
voordat er iets kan ontstaan - kunst heeft een incubatietijd.
|
| Jongeman |
[met een vies gezicht:]
Yech! En dat zegt u nadat u eerst de procedures heeft dichtgetimmerd, de
disciplines strak heeft ingedeeld en de regels streng heeft vastgesteld?
Tsshh...! Wat pervers...
[hij huivert]
|
| Recensent |
[tot de ambtenaar, getergd:]
U onderschat de invloed van de muziekindustrie en de dwang van de kijkcijfers.
Er was ditmaal geen Edison voor country, jazz of cabaret. Die zijn, zo bleek,
geschrapt omdat van de prijsuitreiking een televisieshow in een pop-achtige
stijl gemaakt moest worden --
|
| Recensent |
[snottert, en vervolgt dan:]
en de tegenwoordige gemiddelde kijker schijnt niet gediend te zijn van een
programma waarin je eerst een luisterliedje krijgt en daarna modern klassiek.
Dat is namelijk te breed.
|
| Lid CGO |
Ze haten moderne muziek.
|
| muziek |
fragment Neubauten: Motor Music Machine
|
| Ambtenaar |
[kijkt schuins, argwanend, naar het montagetoneel terwijl ze spreekt:]
Topkunst is nooit breed. Topkunst verheft, en inspireert.
|
| sample |
dzung dzung - knikje
|
| Recensent |
[loopt gesticulerend naar de ambtenaar toe:]
Uit mijn eigen tijd als jurylid, begin jaren tachtig, herinner ik me dat de
Edison-organisatie ons voortdurend op het hart drukte uitsluitend
kwalitatieve maatstaven aan te leggen.
|
| |
Ambtenaar grijpt naar haar hart, slaat op de papieren in haar binnenzak -
daar staat het, zo is het, precies!
|
| sample |
taptap - voldaan klopje
|
| |
Mevrouw slaat de hand op hart
|
| Recensent |
De Edison was geen commerciële prijs maar een bekroning voor hoge
fonografische prestaties. Als de jury bijvoorbeeld de best verkochte zanger van
het jaar geen prijs waardig achtte en liever een vocalist voor fijnproevers
bekroonde, werd ons geen strobreed in de weg gelegd.
|
| |
De recensent struikelt over de paperassen rondom de ambtenaar
|
| sample |
rits rits
|
| |
De jongeman vangt de recensent op en zet haar weer overeind, graait wat
papier bij elkaar en werpt die aan de voeten van de ambtenaar.
De recensent wankelt, maar herneemt zich
|
| muziek |
Mahler, Zesde Symfonie [zachtjes]
|
| Recensent |
Dat is inmiddels totaal veranderd. De jurering is een populariteitsverkiezing
geworden onder zakelijk betrokkenen, en bovendien hebben minder commerciële
categorieën het loodje gelegd onder druk van de televisiewetten. Populair is
versmald tot pop, en de rest doet er niet meer toe. Topkunst is Marco Borsato
geworden, en Anouk. Hoe tragisch toch....
|
| Mevrouw |
[loopt naar de recensent toe; nadenkend:]
Hmmm... Ik begrijp wat u bedoelt... Als Mahler niet toevallig in deze serie had
gezeten had ik hem nooit leren kennen, en ik moet toegeven dat zijn muziek me
uiteindelijk nog het meeste heeft aangegrepen....
|
| sample |
phhhhhh - zucht, aangedaan
|
| |
Recensent werpt mevrouw een kushandje toe
|
| Ambtenaar |
[alsof ze orde op zaken stelt; toch is haar stem onzeker:]
Dat wij niet op alles greep kunnen hebben, weten we terdege. Maar wij doen wat
wij kunnen.
|
| muziek |
Mahler, Zesde Symfonie [zwelt aan]
|
| Recensent |
[tot de ambtenaar, getergd:}
U onderschat de invloed van de muziekindustrie. Van het muzikaal-commercieel
complex.
|
| sample |
soundbyte - Motor Music Machine
|
| Mevrouw |
[haalt een cd uit haar handtas; tot de recensent:]
Die hamerslag, staat die eigenlijk ook op de cd?
|
| Jongeman |
[tot mevrouw:]
Oh, welzeker!
|
| muziek |
Mahler neemt af
|
| Jongeman |
[tot recensent:]
Overigens, u onderschat de invloed van de danscultuur. Techno werd en
wordt nergens gepropageerd - officiële platenmaatschappijen willen er
niets van weten, televisie noch radio zenden het uit -
|
| muziek |
Shivia Shpapu's India Spirit zwelt zachtjes aan
|
| Jongeman |
maar via het danscircuit heeft het enorme aanhang verworven, zonder dat daar
enig muzikaal-commercieel complex of dito complot achter schuil gaat.
|
| Jongeman |
[terzijde, besmuikt grinnikend:]
"Muzikaal-commercieel complex"... Wat een koude-oorlogstaal.
|
| |
De muziek krijgt haar weer op de jongeman
|
| Jongeman |
[tot mevrouw:]
Mag ik deze dans van u?
|
| muziek |
India Spirit zwelt aan
|
| Mevrouw |
[eventjes verbaasd, maar meteen daarna geamuseerd:]
Welzeker! Beheerst u de wals?
|
| Jongeman |
[loopt op mevrouw af, buigt kort:]
Als u mij wilt leiden?
|
| |
De jongeman en de mevrouw doen een kort walsje vooraan het toneel, terwijl
de ambtenaar door zijn papieren rommelt en de recensent en het CGO-lid hen
enigszins jaloers bekijken.
Door allerlei obstakels - montagetoneel, glazen, papier - hebben ze geen ruimte
genoeg. Na enkele pogingen maakt de jongen een verontschuldigend gebaar tegen de
mevrouw.
|
| Jongeman |
Een ogenblik...
|
| |
De jongeman loopt naar de ambtenaar en pakt de hamer die daar ligt, slaat
weg wat hem en de mevrouw in de weg staat en mietert van alles in de orkestbak.
De ambtenaar kijkt verstijft toe (maar kan inmiddels niet van haar plaats).
Mevrouw kijkt geamuseerd toe
|
| Jongeman |
Zo. Nu hebben we tenminste de ruimte. Shall we dance?
|
| |
De jongeman en de mevrouw hervatten hun dans. Mozart en Wagner, op het
montagetoneel, doen ook mee; even later ook de recensent en het CGO-lid. (Noot:
Het zou mooi zijn, vanwege het beeldrijm, als Mozart en Wagner er een tango
van kunnen maken)
|
| muziek |
Shiva Shida Pu [hard]
|
| |
Op het scherm is Electric! te zien, een screensaver, die
fluorescerende fractals laat zien en in precies zestien tellen per maat pulseert
- een heus goa-ritme.
Even later laat de jongeman de mevrouw los en laat haar achter in de hoede van
de recensent en het CGO-lid. Hij danst in z'n eentje naar het midden van het
toneel. De ambtenaar staat er al die tijd hoogst verloren bij.
|
| muziek |
India Spirit draait hard, in een krankzinnig snel ritme
|
Acte elf
| |
Mozart houdt plots op met dansen en doet het licht aan op het montagetoneel.
Der muziek neemt in volume af
|
| Mozart |
[tegen de jongeman, nieuwsgierig:]
Wat is dat voor muziek? Een waterval van klanken, telkens anders maar toch
hetzelfde... Ik word er vrolijk van... Hoogst intrigerend...
|
| Mozart |
[schaterlachend:]
Hoewel de keizer vast zou vinden dat er teveel noten in zitten!
|
| Wagner |
[mopperend, doch doordansend:]
Hmm. Muziek moet een verhaal vertellen, en dat doet dit niet.
|
| Jongeman |
Dit is geen epische muziek, dat is nu juist zo bijzonder. Het is
muziek zonder stem, zang of verhaal. Techno en trance zeggen niet: "nu
regent het", of:"hier is iemand verdrietig, of verliefd", of
"ik mis je". Deze muziek verwijst naar niets dan zichzelf. Wat deze
muziek zegt is uitsluitend: "dit zou eindeloos kunnen doorgaan", en
dat doet-ie dan ook.
|
| Mozart |
[luistert aandachtig naar de jongeman en de muziek; trommelt mee op
de maat, bijna proevend:]
Tata tata teta tata - Tata tata teta tata...
|
| Mozart |
[nadenkend, ziet ineens verbanden:]
"Tien minuten lang alleen maar toonladders en arpeggio's, als vuurwerk op
een kermis..." .... "teveel noten..." Ha. Ha!
|
| Mozart |
[enthousiast:]
Tata tata teta tata - Tata tata teta tata...!!
|
| Jongeman |
[half pratend, half dansend:]
De grondtoon van de muziek verandert niet, alleen liggen daar overheen dikke
lagen propvol versiering, zodat het niet vervelen gaat en telkens anders
klinkt -
|
| |
Mevoruw, de recensent en het CGO-lid dansen vrolijk door
|
| Jongeman |
- en tegelijkertijd is de basis zo strak en stabiel dat je er een huis op
kunt bouwen, er een nacht op kunt doordansen. Dát vertelt deze muziek:
dat dit een nacht is om te dansen.
|
| Mozart |
Maar, zestien, tweeëendertig tellen per maat? Wie kan er in
hemelsnaam zo snel spelen? Welke paukenist kan dat bijhouden? In die zin
heeft de keizer gelijk, dit is onmenselijk...
|
| Jongeman |
Je neemt gewoon bestaande muziek en versnelt die. Of je maakt 't op de
computer. Al het bestaande kun je hergebruiken en aanpassen. Elk geluid,
elke melodie, zanglijn of opera is een halffabrikaat en grondstof voor iets
nieuws.
|
| muziek |
Neubauten: NNNAAAMMM
|
| Mozart |
Computers en samplers? Intrigerend... Een instant composer's pool.
|
| CGO-lid |
[onderbreekt haar dansje:]
Cyclisch componeren heet dat. Oftewel: iets uitproberen, kijken of het deugt, en
anders als een gek aanpassen, want je doet 't allemaal live.
[lacht:]
Rapid Event Music!
[... en ze danst weer door]
|
| Wagner |
[monkelend:]
Ik vind het maar niets. Ik zoek lyriek, vervoering, passie, drama in muziek.
|
| |
Mevrouw legt plagerig haar hand op haar borst
|
| sample |
phhhh - zucht
klop - hand op borst
|
| Mozart |
[tegen Wagner, pestend:]
Was jij niet degene die als eerste het orkest in een bak verstopt onder het toneel
zette?
|
| |
Wagner kijkt betrapt; trekt een pruillip
|
| Mozart |
Het komt me voor dat ze die strategie nu hebben geperfectioneerd, met die
sample-machines... Een heel orkest in een klein doosje. Je ziet er niets meer
van!
|
| muziek |
Neubauten: NNNAAAMMM - "Das Lied schläft in der Maschine"
|
| Mozart |
[raakt in vervoering:]
God, had ik mijn sopranen maar zo hoog kunnen laten zingen... jij je donderslagen
zo donker kunnen laten klinken... Zonder ondertussen dat gekut van die
muzikanten te hoeven aanhoren.
|
| |
Lid CGO kijkt bij het woord 'muzikanten' op uit zijn dansje
|
| Lid CGO |
Allemaal ambtenaren... Idioten zijn het.
|
| |
Ambtenaar kijkt bits op, duikt meteen daarna weer in haar papieren
|
| sample |
rits rits - bladeren
|
| Recensent |
[belerend, tegen Mozart en de jongeman:]
Jullie onderschatten de invloed van de muziekindustrie. Oh, je mag best
"geïnspireerd raken" door iets bestaands en bronnen hergebruiken.
Maar een citaat van drie seconden is het maximum, anders heet het een sample en
moet je fors betalen. Het technische verschil tussen inspiratie en citaat is
tegenwoordig één seconde, plus een zak vol geld.
|
| Jongeman |
[het argument wegwuivend:]
Nah. Vanavond is er ook links en rechts gejat... Daarvoor zou betaald moeten
worden ja, dat heet: 'toestemming kopen'.
|
| muziek |
Neubauten neemt af, Shiva Shida Pu klinkt langzaam harder
|
| |
De recensent, het CGO-lid, de mevrouw raken allemaal steeds meer aan het
dansen. Ze maken hun dansvloer groter. De mevrouw slaat, enigszins tot haar
eigen verbazing, een paar glazen kapot met de moker en schuift de restanten
met haar voet in de orkestbak.
|
| Jongeman |
Maar de meeste techno-muzikanten zijn slimmer. Niemand weet wie ze zijn,
volgende week heten ze namelijk weer anders. De muziek wordt ter plekke
samengesteld, en al wat er rest zijn obscure teepjes. Hit and run! En
tussendoor dansen.
|
| Mevrouw |
Een klap... maar mooi....
|
| sample |
phhhh - zucht
klop - hand op borst
|
| Wagner |
[Mozart aanstotend om diens aandacht te trekken;}
Zelf houd ik, wat moderne muziek betreft, meer van deathmetal - een lyrische
deken van lawaai. Onder het gehak van snelle drums en gitaren zit een trager
ritme, gaat een grotere golvende beweging schuil die je in vervoering brengt;
een onderstroom die je meezuigt.
|
| sample |
deathmetal grunt
|
| Wagner |
Deathmetal is massief, pathetisch, grotesk, overdonderend, bombastisch en
zit barstensvol grote emoties.
[trots:]
"Deathmetal is de Wagner onder de popmuziek," schreef iemand ooit,
en is een waar woord.
|
| Mozart |
[raakt steeds meer bevangen door de muziek; stoot Wagner plagend aan:]
Ach jij, sombermans...
|
| muziek |
Shiva Shidapu klinkt langzaam luider
|
| Mozart |
[springt van het montagetoneel af en danst met de jongeman:]
Deze muziek... Het helpt om xtc te slikken, niet? De muziek neemt me steeds
meer in beslag... Ik kan niet meer stilstaan...
|
| Jongeman |
[giechelend:]
Wat denkt u dat er in die drankjes zat die iedereen eerder op de avond kreeg?
|
| |
Ambtenaar kijkt met plotseling afgrijzen naar de glazen die her en der staan,
ontdoet zich wild slaan van de papieren die over haar hoofd vallen
|
| Mevrouw |
[begrijpt ineens wat er gaande is; verrast:]
Oohhh...!!
|
| sample |
klop - hand op borst
|
| Jongeman |
Als je deze avond afkort - "De man met de hamer" - hóór
je het toch? Em-dee-em-haa. Em-dee-em-haa. MDMA.
|
Introductie en eerste twee actes;
De derde en vierde acte;
De vijfde acte;
De zesde en zevende acte;
De achtste en negende acte;
De tiende en elfde acte;
De twaalfde (slot)acte.
Copyright Karin Spaink.
Deze tekst wordt uitsluitend
voor persoonlijk gebruik aangeboden.
|
