Acte zes
| |
Op het montagetoneel speelt een fragment uit Milos Foremans
Amadeus. De titel van de scène verschijnt op het scherm:
"Waarin Salieri en Keizer Joseph II Mozart enige sneren toevoegen
over diens opera Die Entführung aus Serail, waarvan ze zojuist
de première hebben bijgewoond."
De jongeman, het CGO-lid, de mevrouw en de recensent houden opnieuw op met
wat ze aan het doen zijn en vallen uit hun rol. De ambtenaar houdt zich bij
haar papieren. Ze maakt aantekeningen en kijkt alleen even op als het woord
'top' valt.
|
| Salieri: |
[tegen Mozart, misprijzend]
Tien minuten lang alleen maar toonladders en arpeggio's, als vuurwerk op een
kermis.
|
| Joseph II: |
[tegen Mozart, aarzelend]
Hmm, mooi, jazeker, maar... Hoe zal ik mij uitdrukken... Teveel noten. Ja,
teveel noten, dat is het.
|
| muziek |
fragment NNNAAAMMM, 'Das Lied schläft in der Maschine'
|
| Mozart: |
[niet-begrijpend]
Wat bedoelt u?
|
| Jongeman: |
[naar boven roepend, spottend]
Waarschijnlijk dat u teveel beats per minute gebruikt heeft.
|
| |
Mozart giechelt met blik van verstandhouding tegen de jongeman.
|
| Joseph II: |
[aarzelend, zoekend naar argumenten]
Uw werk is ingenieus en dwingt bewondering af. Het is topkwaliteit, absolute
topkwaliteit.
|
| |
De ambtenaar schrikt aangenaam verrast op bij het woord 'topkwaliteit'.
|
| sample |
dzung dzung - goedkeurend knikje
|
| Joseph II: |
Maar het bevat teveel noten, dat is het enige probleem. Als u er wat noten
uit zou halen, Mozart, zou het een perfect stuk zijn.
|
| muziek |
fragment 'Das Lied schläft in der Machine' klinkt op
|
| Mozart: |
[knikt gemaakt-bedachtzaam; dan, sarcastisch]
Oh. Ik begrijp het. En welke noten had u precies in gedachten, majesteit?
|
| |
Joseph II kijkt Mozart enigzins onthand aan en weet niets te zeggen.
|
| |
Mozart draait zich om, loopt hautain van Joseph II weg, schokschoudert
broederlijk naar jongeman. Joseph II en Salieri gaan af. Mozart wil het
licht uitdoen.
De jongeman, het CGO-lid, de mevrouw en de recensent nemen hun rol weer aan.
De ambtenaar zoekt in haar papieren.
|
| soundbyte |
[technodreun] Dat verheft, en inspireert...!
|
| |
Mozart draait zich als door een adder gebeten om, kijkt de ambtenaar
vernietigend aan.
|
| Mozart: |
Verheffen, verheffen, wat kan mij dat nu schelen? Het enige dat
telt is dat je in muziek dingen kunt doen die elders níet mogelijk zijn.
[Mozart richt zich nu tot de anderen:]
Neem nu toneel. Als er meer dan één acteur op hetzelfde moment
spreekt wordt het lawaai, niemand kan er nog een woord van verstaan. Maar in
muziek, in een opera, kun je twintig mensen tegelijkertijd laten spreken en het
wordt nooit herrie, het wordt een perfecte harmonie!
|
| muziek |
fragment NNNAAAMM - New No New Age Advanced Ambient Motor Music Machine
|
| |
De jongeman loopt opgetogen naar Mozart toe. Onderwijl verdubbelt en
verdubbelt het muziekfragment zich en stapelt Blixa's stem zich op
zichzelf.
|
| Mozart: |
[lyrisch docerend, langzaam in de wolken rakend]
Je begint met een duet. Twee mensen die een dialoog doen. Er komt een stem
bij: je hebt een trio. Nog een stem: een kwartet. Een kwintet, een sextet,
een septet, een octet - meer mensen, meer stemmen; stemmen die tegen elkaar
in zingen, die elkaar versterken, melodieën met elkaar verweven,
contrapunten vormen...
[jubelend]
En dat twintig minuten lang!
|
| muziek |
Blixa's stem blijft zich verdubbelen en splitsen
|
| |
Mozart luistert verliefd toe, dirigeert mee.
|
| Mozart: |
[glimlacht als de muziek ophoudt]
Fascinéerend! Dat kan nergens anders! Waarom zou muziek dan
óók nog moeten verheffen?
|
| |
Jongeman kijkt verlangend omhoog naar Mozart. Mozart doet gedecideerd
het licht uit.
|
| |
Ambtenaar zoekt gejaagd in papier (ondertussen heeft ze die ook tussen
haar kleren, tussen arm en bovenlichaam geklemd, het ligt centimeters dik
rond haar voeten).
|
| Ambtenaar: |
[tegen Mozart]
Omdat we daar criteria voor hebben... Hier staat het... wacht...
|
| sample |
rits rits - grabbelend met handen en voeten
dieselmotor - driftig zoekend gebaar
|
| Jongeman |
Criteria? Hamerstukken, zult u bedoelen.
|
Entr'acte
| |
Martine verschijnt. Het toneellicht krijgt ineens kleur. Ze loopt
naar de recensent, die al die tijd enigszins verloren op het toneel heeft
rondgedrenteld, en geeft haar een kus.
|
| sample |
pwt - kushandje uit Shiva Shida Pu
|
| |
Ze neemt een trekje van de sigaret van de jongeman, toost met de mevrouw,
klopt goedkeurend op de koffer van het orkestlid.
Terwijl ze zo rondloopt, krijgt Mozart haar in de gaten. Hij doet het licht
op het montagetoneel aan om haar beter te zien.
Martine loopt naar het midden van het toneel. Haar danspartner voegt zich bij
haar.
|
| muziek |
Love Hurts, met weggeknipte vocalen.
Vincent van Warmerdam zingt een aangepaste tekst: Nussin, wat
Fins is voor "ik neuk".
|
| |
Martine danst een tango met Wouter Brave.
|
| |
Als de muziek is afgelopen, werpt Martine kushandjes naar iedereen en gaat
af; de kleur verdwijnt uit toneellicht.
|
| sample |
pwt - kushandje uit Shiva Shida Pu
|
Acte zeven
| |
De vorige scène wordt hernomen iets voor het punt waarop hij zojuist
afbrak, maar iets anders gespeeld.
Als de klanken van 'Nussin' zijn weggestorven en Martine weg is, kijkt Mozart
haar likkebaardend na.
|
| Mozart: |
Fascinéerend! Dat kan nergens anders! Waarom zou muziek dan
óók nog moeten verheffen?
Mozart knipt het licht uit.
|
| |
De ambtenaar zoekt gejaagd in haar papieren (ondertussen heeft ze die ook
tussen haar kleren, tussen arm en bovenlichaam geklemd en ligt het centimeters
dik aan haar voeten). Ze kijkt nerveus naar Mozart.
|
| sample |
rits rits - grabbelend met handen en voeten
dukke-dukke-duk - driftig zoekend gebaar
|
| |
De recensent voegt zich eindelijk bij de rest. Ze posteert zich tussen
de jongeman en de mevrouw en het orkestlid in - wankelt even, zoekt steun -
neemt eerst de ambtenaar aandachtig op, dan de rest.
|
| Ambtenaar: |
[tegen Mozart, nerveus]
Omdat we daar criteria voor hebben... Hier staat het... wacht...
|
| |
De recensent hapt bij het woord 'criteria' naar adem en valt dan uit
tegen de ambtenaar. Bij alles wat ze zegt voel je dat zijn hart zowat breekt
dat de dingen gaan zoals ze tegenwoordig gaan.
|
| Recensent: |
Criteria?! Uw criteria ken ik...
De recensent raakt prompt overmand door emoties; hij pakt een papier uit de
handen van de ambtenaar om er haar neus in te snuiten.
|
| sample |
rits rits - bladeren
|
| Recensent: |
Twee maanden geleden werden de Edisons uitgereikt. Vroeger gebeurde dat
door een vakjury die besloot wie in enig muziekgenre iets had gemaakt dat
vernieuwend was of anderszins memorabel.
|
| Mevrouw: |
[slaat meelevend de hand op haar borst]
...een klap in je gezicht... Maar móói...!
|
| Recensent: |
[tot mevrouw, opgelucht om het medeleven, heftig instemmend]
Ja, soms moesten we lang naar iets luisteren om er de schoonheid van te
kunnen horen, hadden we tijd nodig om te wennen aan een noviteit en konden
we pas later door onze eigen schrik heen luisteren.
|
| sample |
phhhh - zucht, aangedaan door muziek
|
| |
Mevrouw knikt medelevend. De recensent werpt haar als dank een kushandje
toe: eindelijk iemand die haar begrijpt. Hij loopt naar haar toe.
|
| sample |
pwwwwt - kushandje uit Shiva Shida Pu
|
| |
Mozart doet het licht aan op het montagetoneel. Daar staat nu ook iemand met
een krant in zijn hand: Wagner. Tekst op scherm: "Waarin Wagner daags na de
première van Der Ring des Nibelungen in zijn pas geopende Festspielhaus
de recensies leest."
De jongeman, het CGO-lid, de mevrouw en de recensent houden op met wat ze aan
het doen zijn en luisteren. De ambtenaar houdt zich bezig met zijn papieren.
Wagner bladert in zijn krant en mompelt steeds verontwaardigder.
|
| muziek |
fragment uit Nico - Nibelungen Lied zwelt aan
|
| Wagner: |
[boos, tegen niemand in het bijzonder]
De gotspe! De gotspe! Dit was de belangrijkste gebeurtenis uit de geschiedenis
van de menselijke beschaving! Mijn Ring! Mijn Nibelungen! En wat schrijven die
nitwitz, die lulhannessen, die stommelingen --
|
| Lid CGO: |
[tegen Mozart en Wagner, vals-gelaten]
Allemaal ambtenaren. Ze haten moderne muziek.
|
| sameple |
rits rits - bladeren van papier
|
| |
De recensent snuit luidruchtig zijn neus in vers papier.
|
| Mozart: |
[tegen CGO-lid, hoofdschuddend]
Italiánen. Allemaal idioten.
|
| Wagner: |
[tegen Mozart]
Nee, een Oostenrijker! Eduard Hanslick in de Weense Neue Freie Presse.
Maar inderdaad een idioot. Hij spreekt van "dodelijke monotonie" en
"geschreeuw", van "hasjiesdromen, "terneerdrukkende
saaiheid" en van "bronstig gesteun". Ha. Hij is nog inconsequent
ook. Hoe kan iets geschreeuw zijn en toch monotoon, of saai?
|
| muziek |
fragment uit Nico - Nibelungen Lied klinkt door
|
| |
De ambtenaar kijkt verrast op uit haar papierwerk.
|
| Ambtenaar: |
U? Wagner? "Bronstig gesteun"? "Saai"?
|
| Wagner: |
[ontsteekt in nog grotere toorn]
Ja ik, Wagner! De man veegt de vloer met me aan! Hoor dan toch!! Hij schrijft:
"Nooit heb ik een dergelijke pijniging meegemaakt. Mijn hoofd dreigde uit
elkaar te springen."
|
| mziek |
Nico's Nibelungen Lied wordt vervangen door Einstürzende
Neubautens Die Explosion im Festspielhaus
|
| |
Mevrouw slaat meelevend een hand op de borst. De recensent barst alweer
bijna in snikken uit.
|
| Mevrouw: |
...een klap in uw gezicht moet dat geweest zijn...
|
| sample |
klop klop - hand op de borst
|
| Ambtenaar: |
[niet-begrijpend]
Maar Wagner wordt toch allerwegen gewaardeerd? Wagner, dat is toch
topkunst?
|
| soundbyte |
[technodreun] Dat verheft en inspireert
|
| Wagner: |
[maakt een verachtend gebaar]
Psahh!
|
| mziek |
Einstürzende Neubauten - Die Explosion im Festspielhaus
|
| Jongeman: |
[tehen de ambtenaar]
Tegenwoordig, ja. Zelfs zo geaccepteerd dat het bijna muzak is geworden en
de Beiruther Festspielringe een familie-uitje zijn, gesponsord door Neckermann.
Maar indertijd... Tirades van Nietszche, Schopenhauer, Tolstoj...
|
| Wagner: |
[slaat het stuk nogmaals op in de krant en leest voor aan Mozart, met
gepijnigde stem]
Het enige dat hij prijst is godbetere het Festspielhaus zelf. En dan nog
vooral de verduistering ervan - die ik wilde om te zorgen dat alle aandacht
uitging naar de muziek, en om te voorkomen dat mensen naar mijn opera's komen
omdat zijzélf gezien wensen te worden - en diezelfde verduistering
vindt deze idioot, deze Wener, deze... deze
[spreekt de naam spugend uit]
deze Hanslick "een trouvaille". En waarom?
|
| |
De recensent krijgt een nieuwe huilbui.
|
| Wagner: |
Hierom! "Voor velen van onze modieuze Wagnerliefhebbers was de
gelegenheid om onbespied een uiltje te knappen - een weldaad, waarvan men de
waarde niet hoog genoeg kan schatten.". Psah!
|
| |
Wagner werpt de krant woedend in de richting van de ambtenaar. Er valt
daarna meer papier over het hoofd van de ambtenaar.
|
| sample |
rits rits - geluid van bladeren
|
| |
Mozart streelt Wagner troostend over z'n hoofd en doet het licht op het
montagetoneel uit.
|
| muziek |
Nico - Nibelungen Lied
|
Introductie en eerste twee actes;
De derde en vierde acte;
De vijfde acte;
De zesde en zevende acte;
De achtste en negende acte;
De tiende en elfde acte;
De twaalfde (slot)acte.
Copyright Karin Spaink.
Deze tekst wordt uitsluitend
voor persoonlijk gebruik aangeboden.
|
