Tag: Recht

Over burgerrechten, over de grondwet en over rechtspraak.

Zelfmoordpillen

VORIGE WEEK MELDDEN de kranten dat er een nieuwe vereniging is opgericht, die het recht op zelfmoord wil onderbouwen. (‘Suïcide’ heet het dan netjes in de kranten, vermoedelijk omdat zulks hygiënischer en minder bloederig klinkt en niet zo aan opengesneden polsen doet denken.)

Zelfmoord is tegenwoordig uit het wetboek van strafrecht gehaald, en derhalve niet meer strafbaar. Hulp bieden bij zelfmoord is echter wel degelijk verboden, en wat meer is: voor wie zelfmoord wil plegen zijn nauwelijks middelen beschikbaar inzetten. De enige ‘vrij’ beschikbare middelen zijn de gewelddadige methoden: hoge gebouwen, touwen, messen, vuurwapens en treinen.

Dat iemand hevig terugdeinst voor een brute dergelijke dood, is meer dan begrijpelijk; al was het maar uit consideratie met de nabestaanden en degenen die je vinden, of met de onvrijwillig medeplichtigen die tot instrument worden gemaakt (zoals de treinmachinisten, die – begrijpelijk – vaak nog maandenlang overstuur zijn). Voor wie zelfmoord wil plegen, doch zacht, zijn amper middelen voorhanden. Artsen gaan immers over de sleutel van de medicijnkast. Wat dan te doen? Niet iedereen wil zijn arts bedonderen om aan een dodelijke portie pillen te komen, en niet iedereen weet de andere wegen te bewandelen die naar een vroege dood leiden. En wat heb he eraan als je jezelf mag ombrengen, maar niet weet hoe dat te doen?

Kort geleden stond er in de kranten een onthutsend verhaal over een gehandicapte vrouw die levensmoe was. Ze wilde niet meer. Voor euthanasie kwam ze niet in aanmerking; ze was weliswaar gehandicapt, maar er was geen sprake van dodelijk ziek zijn. Ze riep de hulp van een kennis in, die na ampel overleg een contraptie aan haar electrische rolstoel bevestigde; daarna reed ze een vijver in. Het was de bedoeling dat de vrouw zichzelf op deze manier zou electrocuteren. Het plan mislukte omdat het water in de vijver lager bleek dan verwacht; terwijl de vrouw daar hulpeloos in haar stoel in de modder vast zat, werd ze ontdekt door een passant, die vervolgens de politie waarschuwde. Haar kennis moest voorkomen wegens de geboden hulp. De vrouw zelf is nog altijd woedend dat ze ‘gered’ werd. Ze wil nog steeds dood, maar ze weet niet hoe dat te bereiken – en ze is afhankelijk van hulp, ook hiervoor.

Voor zulke mensen – mensen die bij hun volle verstand zijn en besluiten dat het genoeg is geweest – wil de stichting Vrijwillig Leven zich inzetten. In feite pakt de stichting ze het voorstel van Huib Drion op, die ooit pleitte voor een pil voor ouderen. Het voornaamste verschil is dat Drion zijn zelfmoordpil had toebedacht aan ouderen, terwijl Vrijwillig Leven zo’n grens niet hanteert. Hun doelstelling is om het recht op zelfmoord handen en voeten te geven door te pleiten voor een wettelijk recht op hulp bij zelfdoding. Het gaat, met andere woorden, vooral om de beschikbaarstelling van middelen. De stichting stelt zich een vorm voor waarbij de potentiële zelfmoordenaar zich meldt bij een bevoegde instantie, waar het verzoek rustig wordt doorgenomen op consistentie en hardnekkigheid, en waarna mogelijk besloten wordt dat de cliënt inderdaad een recept krijgt.

Ik kan niet anders zeggen dan dat ik het een loffelijk streven vind, en ik hoop minstens op een forse discussie over de vraag hoe het recht op zelfmoord tot meer dan een holle leus kan worden gemaakt. Anderzijds voorzie ik problemen bij de indicatiestelling. Niet omdat er ineens, mocht de stichting haar voorstellen weten te verwezenlijken, hordes mensen van dodelijke doses zouden worden voorzien; immers, zoals een van de bestuursleden terecht opmerkte, ook de wetgeving rond abortus en euthanasie is in de afgelopen jaren aanzienlijk versoepeld terwijl individuele beslissingen nog immer uiterst gewetensvol worden gemaakt, en er absoluut geen sprake is van onzorgvuldig handelen van de medische professie. Zulke beslissingen worden bepaald niet laconiek genomen.

Wat ik aan problemen voorzie – mocht de stichting haar plannen ooit gerealiseerd zien – is tweeledig. Ten eerste zullen veel mensen protesteren tegen een dergelijke gang van zaken: de dood op verzoek is een redelijk groot taboe. Zulk protest raakt echter achterhaald; het wordt steeds eenvoudiger om informatie te vinden hoe jezelf dood te maken en overal ter wereld zijn mensen bronnen aan het inventariseren.

Degelijke informatie is niet alleen te vinden via de brochures van de Vereniging van Euthanasie of medische encyclopedieën, maar ook via Internet (in de nieuwsgroep alt.suicide.holiday wordt tweewekelijks een overzicht gepost van alle bruikbare medicijnen, inclusief hints en waarschuwingen: de Suicide FAQ). De wens de dood in eigen hand te krijgen is onmiskenbaar, en begrijpelijk: nu we het leven steeds beter (denken te) kunnen vorm geven, wordt ook de dood gaandeweg maakbaar. Wat ikzelf eerder als troost beschouw dan als gruwel: juist het idee dat je, als het leven echt niet draaglijk meer is, altijd nog zelfmoord kunt plegen beschouw ik als een sterkend idee.

Mijn tweede aarzeling is van praktischer aard. Zelfmoord is een dusdanig individuele beslissing dat ik me afvraag hoeveel mensen daadwerkelijk alle circuits zullen doorlopen, en bereid zijn hun beslissing aan anderen voor te leggen. Want zo’n gesprek, of serie gesprekken, neemt uiteraard het karakter van een toetsing aan, met als inzet de vraag: zijn Uw motieven doordacht?

Wat te doen met mensen die een afwijzing krijgen? Wat te doen met de slechte sprekers – wat in het geval van langdurige depressie niet onvoorstelbaar is? Het akelige is dat je, als doordacht wanhopige, de uitvoering van je voornemen nog altijd afhankelijk gemaakt ziet van de evaluatie daarvan door deskundigen; terwijl je je juist los wilt maken, het oordeel en de inschattingen van anderen juist eindelijk niet meer laat tellen.

Pardon, daar gaan we weer

SOMS ZIJN ER van die momenten. Niet die van – bliep – koffie, maar wel voor je zelf. Dat je namelijk daarna ineens weer snapt waarom je ooit een bepaald standpunt betrokken hebt, en dat verdedigde. Het bewuste standpunt in een notedop: trouwen mag dan ouderwets zijn, iedereen heeft natuurlijk het recht ouderwets te wezen. En zolang dat huwelijk omkleed is met tal van voordelen die door de constructie van het burgerlijk huwelijk per definitie aan een belangrijk segment der samenleving ontzegd worden, is er iets tamelijk fundamenteel mis. Ach, een doordeweekse mening, verder niks pervers, revolutionairs of recalcitrants aan, integendeel.

Maar dan komt de weekendkrant op tafel en bij lezing daarvan – tijdens het uitgebreide zaterdagse ontbijt – blijkt juist de discussie over het homohuwelijk een dusdanige hoeveelheid venijn en achterbakse redeneringen bij de tegenstanders naar boven te halen, dat ik me ineens weer realiseerde dat zo’n doordeweekse mening als ik erop nahoud, in sommige kringen het summum van provocatie is. En dat de discussie misschien juist daarom zinnig is – niet omdat men voorstander is van het huwelijk, doch omdat de tegenspeler zich al debatterende vies in de kaart laat kijken. (Oftewel: het homohuwelijk als gereedschap ter ontmaskering van homohaat, en het debat erover als failliet van het heterohuwelijk.)

De rubriek ‘Open Forum’ in de Volkskrant van 6 april bevatte een vertaalde bijdrage uit de New York Times. Kop: ‘Homohuwelijk is in strijd met Amerikaanse waarden’. Auteur: Lisa Schiffren, speechwriter voor voormalig vice-president Dan Quale (Uweetwel, die man die ‘aardappel’ niet op z’n Engels kon spellen en die zo boos was over die tv-serie waarin een ongetrouwde moeder voorkwam).

Homohuwelijk in strijd met Amerikaanse waarden – welja, ze doet het niet voor minder, deze Lisa. Het land dreigt ten onder te gaan als we het hohu invoeren, is de implicatie, en alles wat mooi en patriottisch is dreigt dan ten onder te gaan door gebrek aan burgerzin. Los van de vraag of iemand ooit heeft kunnen definiëren wat ‘Amerikaanse waarden’ zijn (valt het gelieg en bedrieg van Watergate eronder? De afschaffing van de slavernij? Het recht op vrije meningsuiting? Het no pay, no cure waarmee advocaten zich aan burgers opdringen, en de zondvloed aan rechtszaken waarmee burgers en instanties elkaar dientengevolge belagen? Het terroriseren van abortusklinieken? Gay Pride in San Francisco? De preutsheid van de Parent Teacher Association, die heavy metal als des duivels bestempelt? Valt Prince eronder? Michael Jackson? Madonna? OJ Simpson? De Freemen in Montana?) – ik heb zelden zo’n staaltje onbenul gelezen. En dat van iemand die zich op politiek hoog en invloedrijk niveau bevond. De huiver slaat je om het hart.

“Voor de meeste Amerikanen heeft het huwelijk iets heiligs, een element dat in andere relaties – seksuele, juridische of economische – ontbreekt,” schreef ze al in de tweede kolom. Ach, mevrouw de speechwriter, is het huwelijk dan uitsluitend een sacrament? Waarom het is dan verbonden met juridische, seksuele en economische rechten en plichten? Als het huwelijk sacraal is, waarom het dan laten sluiten door een overheid? Bestaat er op dat vlak dan geen scheiding van kerk en staat, ondanks het feit dat de Amerikaanse overheid – en ook de onze, net zoals de meeste Europese overheden – die scheiding streng respecteert? Verwart U hier niet ideologie met staathuishoudkunde, mevrouw de speechwriter?

“In de kern is het huwelijk een verdrag voor het leven tussen man en vrouw, gericht op seksuele trouw en het krijgen en opvoeden van kinderen. (…) De samenleving hecht waarde aan stabiele heteroseksuele relaties omdat die noodzakelijk zijn, zowel voor een solide opvoeding van kinderen als voor de overdracht van waarden waarop de Amerikaanse cultuur berust.”

Kunnen die waarden – whatever they may be – dan alleen door heteroseksuelen worden overgedragen? En zijn huwelijken van mensen die geen kinderen willen, dan niet ‘echt’? Wat vindt U van echtscheiding, mevrouw Schiffren? Of nee, laat maar. Ik denk het antwoord wel te weten.

“Of homoseksuele relaties duurzaam zijn, is vanuit maatschappelijk bezien van weinig belang.”

Gaat U wel vaker met zo’n dramatisch gebaar voorbij aan individuele mensen, mevrouw Schiffren, een onduidelijk ‘algemeen belang’ hoger stellend? En was het niet juist Uw kamp dat zo hamerde op die vieze promiscuïteit van homoseksuelen? Dat die slecht was, en aids bevorderde bovendien? U gebruikte het vermeende gebrek aan duurzaamheid eerder wel als maatschappelijk argument, mevrouw Schiffren.

“De samenleving heeft echter wijselijk besloten alle huwelijken, kinderloos of niet, over een kam te scheren. Anders zou de overheid iedereen die in ondertrouw gaat naar zijn of haar motieven en verlangens moeten vragen.”

Dat klinkt alsof U het eigenlijk niet prettig vindt dat zulks niet gebeurt, mevrouw de speechwriter, en eigenlijk liever heeft dat iedereen die trouwt, ook verplicht kinderen krijgt. Uit eerbaarheid, en vaderlandsliefde. En te Uwer troost: in Nederland worden ondertrouwers al uitgebreid naar hun motieven gevraagd. Namelijk wanneer een van de huwelijkskandidaten uit een ander land komt. Stel je toch voor dat ze zouden willen trouwen om er voordeel uit te slaan, mevrouw Schiffren! Ongehoord, wat U zegt. Dat die buitenlanders trouwen om economische redenen dat doen, bedoelt U? Maar dat doen Nederlanders – en ik neem aan Amerikanen – toch vaker, is het niet? Iets met pensioenen, en erfenissen? Huizen kopen? En alimentatie? Misschien is het helemaal geen slecht idee aan het huwelijk inderdaad een degelijk kruisverhoor te laten voorafgaan!

“In het traditionele huwelijk is het enige aspect dat werkelijk voor het leven bindt, de gedeelde verantwoordelijkheid voor kinderen.”

U meent het! Trouwen mensen dan nooit uit liefde? Is het nooit de liefde die mensen bindt, en samenhoudt? Is het hehu dan zo wankel dat er kinderen aan te pas moeten komen om het te stutten? Is dat wat U bedoelt? Homoseksuelen voeden overigens vaak kinderen op, en wensen daar juist de gedeelde verantwoordelijkheid voor. U wilt hen die ontzeggen? Maar die kinderen gingen U toch juist bovenal?

“Ook homoseksuele paren kunnen samen kinderen opvoeden, en enkele zullen dat misschien ook doen. Maar dan gaat het altijd om kinderen van een van de partners en een buitenstaander.”

U meent het! Zal ik U een geheim verklappen, mevrouw Schiffren? Dat gebeurt in heteroseksuele huwelijken ook! Dat iemand scheidt, en hertrouwt, en de zorg voor andermens kinderen draagt – herstel: van kinderen die voor de helft van een ander zijn. Sterker: je hoeft er helemaal niet voor te scheiden. Er worden veel kinderen opgevoed wiens biologische vader niet hun wettelijke vader is, mevrouw de speechwriter. Dat heet, in Uw vocabulaire, ‘overspel’ en ‘bastaard’. Er worden, erger nog, ook kinderen opgevoed die geen biologische vader hebben. Die was namelijk dood. Wat U zegt, het moest verboden worden.

Wat U eigenlijk zegt, is dat het heterohuwelijk niet deugt. Mevrouw Schiffren, misschien moesten we het hele huwelijk maar afschaffen. Dat is wel zo fair. Want die hetero’s maken er ook maar een potje van. (Oh, dat mens tegenover je te mogen hebben in een heus debat. Villen. Verbaal.)

Complottheorieën

DIE ONTSNAPPING VAN DUTROUX schreeuwt natuurlijk om verklaringen. Die mpeten er zijn, het kan niet anders. Want hoe anders kon de “publieke aartsvijand nummer een”, zoals een over zijn superlatieven struikelende Belgische minister het uitdrukte, in een publieke ruimte bewaakt worden door slechts twee rijkswachters, gewapend met ongeladen pistool? Waarom was de man niet geboeid, geketend, bewaakt door dertig scherpschutters die hem permanent in het vizier hielden en die bij de minste of geringste verdachte beweging met hun mitrailleurs dreigend gingen klikklakken?

Complottheorieën zijn er in overvloed. Die ene dat hij handlangers heeft moeten hebben is wel de meest eenvoudige. En de slechtste. Want daarvoor ontbreekt er teveel in het scenario: de klaarstaande vluchtauto, liefst gepantserd, met geblindeerde ramen en met een vals paspoort in het dashboardkastje, om maar wat te noemen. En die afgetroggelde auto waarmee hij het nu moest stellen had dan ook niet in de modder kunnen blijven steken maar had een vrachtwagen moeten inrijden, alwaar een chirurgisch team klaar zat om het Monster van België een spiksplinternieuw gezicht te geven, zodat hij daarna kon herintreden en voor de derde maal zijn wrede carrière kon opvatten.

Aanzienlijk aannemelijker vond ik de theorie dat z’n vlucht inderdaad bedoeld was maar juist als opzet had te mislukken: hij diende op de vlucht te worden neergeschoten. Een per ongeluk dode Dutroux komt allerlei mensen namelijk beter uit dan een nette rechtszaak. Het aantrekkelijke van deze theorie zit ‘m erin dat Justitie inderdaad bang is om haar gevangene te laten voorkomen; het gerechtelijk vooronderzoek duurt niet voor niets zo lang. Maar, in tegenstelling tot wat veel mensen denken, is het niet de angst dat de verdachte ineens zal spreken tijdens zijn proces en allerlei geheime netwerken van hooggeplaatste beschermheren zal onthullen — de kans dat zulke cirkels bestaan is miniem — die de Belgische magistraten doet huiveren, doch de mogelijkheid dat Belgiës meest gehate gevangene er bij een proces ongewenst genadig van af zal komen.

Tot nu toe zijn hem alleen ontvoeringen ten laste te leggen; dat hij daadwerkelijk degene is geweest die de gestolen meisjes heeft misbruikt en vermoord, lijkt vooralsnog lastig bewijsbaar, en de recherche zoekt nijver voort. Al ruim anderhalf jaar. De kans is groot dat de man er met een jaar of tien hechtenis vanaf komt in plaats van drie keer levenslang te krijgen; en de volkswoede die na zo’n mild vonnis zal uitbreken, wil niemand over zich uitroepen. Dan liever een standrechtelijke dood: op de vlucht ermee, geef hem de vrijheid, en schiet hem dan aan flarden. Maar ja, in dat geval hadden die bewakers dus wel bewapend moeten zijn. Exit complottheorie nummer twee.

Die complottheorieën, daar is iets mee. Vorige week overleed James Earl Ray, de man die Marten Luther King neerschoot. Over hem zijn — net als over Lee Harvey Oswald, de moordenaar van John F. Kennedy — de meest wilde theorieën geformuleerd die er allemaal op neerkwamen dat hij handlangers heeft moeten hebben. Ray deed er zelf lustig aan mee die in de wereld te helpen: hoewel hij zichzelf in eerste instantie schuldig verklaarde, putte hij zich na zijn veroordeling uit in het vertellen van verhalen die anderen aanwezen als instigators, medeplichtigen en handlangers: eigenlijk was hij het niet, beweerde hij, hij was ook maar een pion, en betrekkelijk onschuldig bovendien. Rays verhalen werden gretig aanvaard, ook door de familie van King zelf.

De journalist die de zaak James Earl Ray uitvoerig heeft onderzocht, Gerald Posner, verwierp zulke complotgedachtes en zei daarover, lichtelijk meewarig: “Het is alsof we niet kunnen accepteren dat zulke grote, historische figuren als John F. Kennedy en dominee King uit de weg geruimd kunnen worden door maatschappelijke randfiguren als Lee Harvey Oswald en James Earl Ray. Vooral daarom blijven we er een groter verband achter zoeken.”

Bij Dutroux speelt hetzelfde, vrees ik. Het is aanzienlijk geruststellender te denken dat de man kon ontsnappen omdat hij hulp van buitenaf kreeg dan dat hij dat kon doen omdat anderen niet op hun taak waren toebereid en faalden. Dat de man zijn tijdelijk gebleken vrijheid, en eerder zijn lange periode van ongehinderd uitgevoerde wandaden, niet te danken had aan mensen die hem uit eigenbelang de hand boven het hoofd hielden maar vermoedelijk aan een opeenstapeling van stupiditeiten, aan onnadenkendheid, aan domheid, is aanzienlijk onverteerbaarder. Dat is namelijk geen verklaring, domheid; dat biedt slechts aanleiding tot nieuwe, nog onrustbarender noties. Zoals dat het kwaad geen organisatie behoeft, dat een eenling ravages kan aanrichten, en bovenal: dat domheid misschien wel rampzaliger is dan slechtheid.

Slechtheid is intentioneel en calculerend, vermoedt men. Men wil iets dat anderen schaadt en plant doelgericht hoe dat doel tegen zo gering mogelijke kosten te bereiken is. Men schat zijn kansen in op ontdekking, op straf, en neemt een berekend risico. Slechtheid is kortom rationeel. En magistraten die met slechteriken onder één hoedje spelen passen wonderwel in de gedachte dat er achter de wereld die wij kennen iets anders schuilgaat, dat dit-wat-wij-zien slechts een maskerade is, iets dat ontrafelt dient te worden, een doek dat weggerukt kan worden, en dat als wij dat doen ons de schellen van de ogen zullen vallen — al is het in dit geval niet het hemelse dat zich vervolgens aan ons zal openbaren, maar het duivelse.

Het onacceptabele besef waartegen mensen zich wapenen door complottheorieën te ontwerpen, is dat de meeste slechtheid de wereld in wordt geholpen door domheid. Door onoplettendheid, door naïviteit, doordat mensen denken dat het zo’n vaart niet zal lopen en dat het geen kwaad kan een enkel steekje te laten vallen. Doordat ze denken dat je best wel even opzij kunt kijken als je een zware crimineel moet bewaken. Doordat ze die ochtend hun munitie niet konden vinden en meenden dat een ongeladen pistool ook heus wel indruk zou maken. Dutroux kon zo lang zijn gang gaan en zelfs ontsnappen doordat zoveel mensen runderen zijn; dat is wat complottheorieën moeten verhullen.

Hannah Arendt schreef in haar boek over nazi-misdadiger Eichmann al dat niets zo banaal was als het kwaad, en Eichmann zelf eigenlijk niets anders dan een trouw ambtenaar.

Gezinswaarden

HET BLIJFT EEN heet hangijzer, dat trouwen. En natuurlijk moet het mogen, al was het maar om er daarna met een grandioos gebaar van af te kunnen zien (zoals veel heterosuele mensen ook willen, kunnen en doen). Allerlei rechten die heterosuele stellen bij een trouwakte gratis in de schoot geworpen krijgen (de voogdij over hun kinderen, adoptierecht, erfrecht, verlaging van het successie-tarief, pensioenrecht) horen vanzelfsprekend ook homosuele stellen toe te kunnen vallen.

Maar mijn hemel, wat heeft het een boel voeten in aarde. Iedereen vertrappelt zich om er iets over te zeggen, en wat er al doende omgewoeld wordt brengt een paar vieze vette wormen naar boven.

“Ja maar HO!”, roept iemand, “dan mogen ze ineens ook kinderen adopteren! En dát kunnen we niet hebben!” Want dat zou zo zielig zijn voor de heteroseksuelen, nietwaar, is de implicatie. Bovendien zou het de aanvoer van kinderen uit derde-wereldlanden maar doen stokken, wordt beweerd. Dat is een beetje een smerig argument, vind ik, want veel van die kinderen komen via adoptiebureau’s die het niet bijster veel uitmaakt aan wie ze een kind bezorgen, als er maar geld op tafel komt. En laatst schijnt iemand die veel over adoptie heeft geschreven, en de zelf drie adoptie-kinderen heeft, gezegd te hebben: “Adoptierecht voor homoseksuelen is unfair jegens het kind. Dat zal op school geplaagd worden met z’n homoseksuele ouders, en het kind heeft het toch al zo moeilijk, juist omdát het geadopteerd is.” Het zal best dat kinderen van homoseksuele ouders geplaagd worden op school, maar dat worden roodharige kinderen ook, evenals beugel- & brillendragers, zwarte kinderen, lelijke kinderen, kinderen die steeds tienen halen, kinderen die geen Nikes hebben en kinderen die slecht in gym zijn.

Sowieso is het vreemd dat adoptie nu ineens de crux van de discussie lijkt te gaan worden. De kranten en nieuwsshows putten zich uit en vinden homostel na homostel dat voor kinderen zorgt, waarbij mannen veruit favoriet zijn. De onderliggende toon is niet een waarbij duidelijk wordt dat zulks regelmatig gebeurt, dat het deswege onzin is daar zo zwaarwichtig over te somberen en dat ook zonder trouwpartijen en adoptieperikelen mannen allang voor kinderen zorgen, en dat ze dat goed doen; de toon is veeleer een aangepaste en zoetgevooisde versie van het rariteitenkabinet. Kijk! Een mannenstel met een kind. Lijken ze niet net op de vrouw met de baard, of met de drie borsten?

En toch – hier wordt er tenminste over gediscussieerd, en wordt er op parlementair niveau een serieus voorstel gedaan voor het homohuwelijk. Bravo, Anne-lize! Wie de Amerikaanse voorverkiezingen volgt en ziet hoe de Republikeinen over homo’s spreken, kan niet anders dan concluderen dat homoseksualiteit daar thans dezelfde plaats in de campagnes inneemt als in de jaren vijftig het communisme: die van een hetzerige boeman, een demon die wordt geïnvokeerd om te laten zien hoe vuig, pervers en destructief de tegenpartij is en hoe onbesproken menzelf is. Je tegen homoseksualiteit verzetten is in conservatieve kringen in de VS zo ongeveer het bewijs geworden van persoonlijke eerbaarheid en van de verdediging van familiewaarden – terwijl het omgekeerde even zo makkelijk te bewijzen is. Als homoseksuelen willen trouwen, als ze kinderen willen, dan zijn zí­j toch bij uitstek de nobele ridders die het gezin verdedigen, en niet hun tegenstanders?

Zo zei Forbes – de miljonair die dacht een presidentszetel te kunnen kopen, en die zich gelukkig zojuist heeft teruggetrokken – toen hij gevraagd werd naar zijn mening over het homohuwelijk tegen de New York Post: “I’m afraid I’m hopelessly conventional. If you want to live together, fine. If you want to have a life together, fine. All I can say is, compassion is not approval.” (bron: euroqueer-digest, Internet). Met andere woorden: je mag het heus wel doen, als het maar in het geniep is en als je maar geen rechten wilt opeisen; alleen op die voorwaarden zal ik het door de vingers zien. En dan te weten dat Forbes’ eigen pappa een closet-queen was…. Je zou haast denken dat hij zich verborg voor z’n eigen zoon.

De Amerikaanse Demokraten zijn grosso modo te angsthazig om homosuelen te verdedigen; frank en vrij uitroepen dat vooroordelen nog nooit iemand een stap verder hebben geholpen, is tot mijn diepe spijt er niet bij. Clinton durft niet eens zijn belofte waar te maken dat homoseksualiteuit geen ontslaggrond meer mag zijn binnen het leger – een belofte waar hij godbetere wel veel stemmen mee heeft gewonnen, aangezien grote delen van de Amerikaanse homowereld hun hoop op hem hadden gevestigd. En wat deed hij, na het incasseren der stemmen? Nada. Je wordt nog steeds uit het leger geflikkerd als homosueel (oh, wat had ik graag dat Colin Powell ook zo bleek), ondanks Clintons beloftes; laat staan dat hij iets als het homohuwelijk wenst te verdedigen, of althans de vooroordelen van de Republikeinen daaromtrent durft aan te vallen. Wie homoseksualiteit verdedigt, tornt aan de positie van heteroseksuelen; wie homoseksuelen verdedigt, komt aan het gezin. En wie aan het gezin komt, deugt niet. Zo wordt homofobie een ware gezinsdeugd. Getver.

De vraag of het homohuwelijk het gezin aantast, wordt niet gesteld – laat staan dat iemand suggereert dat het homohuwelijk het gezinsdenken juist steunt.

Vrijspraak en vandalen

ER ZATEN NOGAL wat nouveautés in de rechtszaak die Scientology tegen veertien Internet providers en mij aanspande: het was de eerste keer dat de Nederlandse rechter werd gevraagd zich uit te spreken over de juridische status die providers toekomt, en tevens de eerste keer dat iemand gedaagd werd vanwege een homepage. Scientology wilde dat ik mijn homepage verwijderde, aangezien daar een stuk stond waarop zij het auteursrecht beweerde te hebben, het zg. Fishman Affidavit. Van de providers eiste de sekte dat die alle andere in Nederland bestaande Fishman homepages zouden verwijderen (op dit moment zijn dat er zo’n honderdtien), en bovendien de namen en adressen van de bewuste gebruikers aan haar zou overhandigen, opdat zij die gebruikers individueel zou kunnen dagen.

Voor de providers hing er veel van deze zaak af. Zou de rechter hen beschouwen als uitgevers, die invloed (kunnen) uitoefenen over wat hun gebruikers doen en die hun gebruikers actief dienen te controleren en eventueel te corrigeren, of als instanties die slechts een infrastructuur bieden, zoals de PTT dat doet met het telefoonnet, en die – net als de PTT – geacht worden geheel buiten het inhoudelijke deel van het berichtenverkeer te staan? Is wat iemand op zijn of haar homepage zet, diens eigen verantwoordelijkheid, of kan een provider geacht worden onder omstandigheden in te grijpen? En zo ja, onder welke omstandigheden? Is een provider gehouden in te grijpen alleen al bij een verdenking van een overtreding of een strafbaar feit, of moet degene die klaagt over een homepage zelf helder en duidelijk bewijs leveren, vooraleer de provider vermag op te treden?

Op voorhand wezen tal van deskundigen op wetgeving waarop voortgebouwd zou kunnen worden; het probleem is echter dat de rechtspraak op dit vlak bepaald niet eenduidig is. Volgens het Kabelarrest is ‘gelegenheid geven’ voldoende om zelf verantwoordelijk te zijn: kabel-exploitanten bleken te kunnen worden aangesproken wanneer anderen inbraken op hun kanaal; de Hoge Raad oordeelde dat kabel-exploitanten, zuiver door hun kanaal ‘s nachts open te laten staan, dergelijke piraterij immers mogelijk maakten. Anderen redeneerden dat selectieve afsluiting op Internet niet doenlijk is, zoals laatst ook bleek toen Compuserve in Duitsland de paar nieuwsgroepen waar wel eens kinderporno wordt gepost, meende te moeten afsluiten: in hetzelfde dramatische gebaar bleek Compuserve tevens alle discussiegroepen over homoseksualiteit en incest afgesloten te hebben.

Ook de Amerikaanse Computer Decency Act – die de ‘eerbaarheid’ op Internet zou moeten beschermen – leidt aan een dergelijk manco: homepages met voorlichting over safe sex zijn onder die voorwaarden plotseling illegaal geworden. Bovendien, zo redeneerden een aantal Nederlandse juristen, riskeren providers met het verwijderen van een homepage de wet op de computercriminaliteit te overtreden. Ze verwijderen dan immers een databestand dat niet van hen, doch van een van hun gebruikers is, en plegen daarmee datavandalisme. Wil een provider zich zoiets permitteren, dan moet hij sterke argumenten hebben.

De providers zitten daarmee tussen twee vuren gevangen wanneer derden een klacht indienen over een van hun gebruikers. De klager dreigt met gerechtelijke stappen tegen de provider. Aan de bestanden van hun abonnees mag de provider echter alleen met zeer goede redenen komen: bijvoorbeeld wanneer er onomstotelijk sprake is van een overtreding. Handelend optreden naar aanleiding van een niet goed gefundeerde klacht van derden kan ze op juridische procedures van de gebruiker in kwestie komen te staan.

En de klacht van Scientology was inderdaad omstreden. Hadden ze het auteursrecht dat ze opeisten wel? Verzoeken om dat bewijs te mogen inzien, werden door Scientology niet gehonoreerd. De sekte weigerde tot aan de week voor het kort geding pertinent om bewijs voor hun claim te overleggen, en deed dat na veel pressie uiteindelijk voor een zeer beperkt deel van het Affidavit. Het ging in deze affaire bovendien om stukken die ingebracht waren in een gerechtelijke procedure, en die door de rechter als bewijs waren geaccepteerd: kan in dat geval het auteursrecht überhaupt ingebracht worden als argument tegen openbaarmaking?

De rechter oordeelde kort maar krachtig. Er is in beginsel geen enkele aanleiding om providers aansprakelijk te houden voor onrechtmatige handelingen van hun gebruikers; alleen wanneer “onmiskenbaar duidelijk is” dat een homepage onrechtmatig is en zulks naar behoren is aangetoond, “zou wellicht van de access provider verlangd kunnen worden dat hij tegen de betrokken gebruiker optreedt” (vonnis Mr. van Delden, 12 maart 1996). De advocaten van Planet Internet keken zichtbaar opgelucht, en achter mij hoorde ik ingehouden gejuich van een aantal providers.

En ook ik werd op alle punten vrijgesproken. Nadat Scientology haar auteursrechtclaim “beter had gestaafd [heeft Spaink] haar homepage drastisch omgewerkt”, oordeelde de rechter. De citaten die daarna overbleven, waren volstrekt legitiem. Voor wat betreft de andere stukken heeft Scientology haar auteursrecht überhaupt niet aangetoond; de rechter vond het niet nodig daar een oordeel over te vellen.

De geheimhouding waarop Scientology zich voorts beriep (de stukken in kwestie zijn onderdeel van hun allerhoogste cursussen en zouden alleen onder strikte geheimhouding – en tegen forse betaling – aan uitverkoren volgelingen ter inzage worden gegeven), en op grond waarvan de sekte vond dat elk citaat uit den boze was, verwierp hij eveneens. Wat ik deed, mocht kortom. (Waarna ik ophield mijn lief hard te knijpen en van verlichting een diepe zucht slaakte – deze kwestie heeft me zeven maanden van de straat gehouden.)

THUISGEKOMEN REALISEERDE IK ME dat ik nu de trotse bezitter ben van ‘s werelds eerste juridisch goedgekeurde Fishman homepage. Het document waarover Scientology in de VS verschillende zaken heeft lopen, op grond waarvan ze invallen heeft laten doen en bij diverse mensen computers in beslag heeft laten nemen en hun huizen van onder tot boven heeft laten onderzoeken, is hier vrij – zij het in licht aangepaste vorm.

Alle eisen van de sekte werden derhalve afgewezen. Op de Internet-discussiegroep over Scientology las ik een paar uur later niettemin een persbericht waarin Scientology beweerde dat zij gewonnen had en waarin ze aan mij refereerden als “hoodlum”, oftewel ‘vandaal’. Dat kan nog leuk worden in de bodemprocedure over deze zaak, die Scientology inmiddels begonnen is.

Voor de rechter

ALS U DIT leest, ben ik net voor de rechter geweest, samen met veertien Internet providers. Vanochtend, om tien uur. Een soort massaproces: in totaal zijn er drieëntwintig gedaagden.

Scientology beweert dat ik hun auteursrechten schend; ik stel dat ze, in de zeven maanden dat deze kwestie al sleept, überhaupt niets wilden bewijzen. Keer op keer is Scientology gevraagd haar beweringen te onderbouwen, maar in plaats van met bewijzen kwamen ze alleen met nieuwe beweringen aanzetten. Met beweringen kan niemand genoegen nemen wanneer het om dergelijke hoog opgelopen conflicten gaat. De strijd speelt zich namelijk niet alleen hier af, maar ook in de VS en Engeland, en – sinds kort – in Hongarije.

Het gaat om een rechtbankdocument dat ik op mijn homepage heb en dat Scientology overal ter wereld achterna zit en van Internet wil zien weg te krijgen. Buiten mij hebben nog honderdtien mensen dezelfde stukken op hun homepage staan. In dat rechtbankstuk, het Fishman Affidavit, is een deel van het hogere cursusmateriaal van de sekte opgenomen. In deze zogeheten OT-levels legt Scientology’s illustere voorman, Ron Hubbard, onder meer uit dat ene Xenu 76 miljoen jaar geleden de bevolking van zijn zevenenzestig planeten naar de aarde transporteerde en hen vervolgens opblies met waterstofbommen.

Hun zielen (‘thetans’) zwerven hier nog rond, maar als gevolg van Xenu’s acties zijn ze achterlijk geraakt en tot ‘body thetans’ verworden. Die ‘body thetans’ zitten in ons, bij honderden, en zij zijn verantwoordelijk voor al onze slechtheid, ons ongeluk en ons onvermogen. Als we deze ‘body thetans’ nu uit onze geest wegkrijgen, herwinnen we volgens de leer van Scientology onze oorspronkelijke, bijna goddelijke staat. Grote gezondheid, bovenmatige intelligentie en onsterfelijkheid zullen ons ten deel vallen, meent Scientology; met onze gedachten zouden we anderen kunnen dwingen, en we zouden nog buiten ons lichaam kunnen treden ook. ‘t Is net science fiction, wat U zegt.

Wie deze cursussen binnen de sekte wil volgen, is een slordige half miljoen plus een jaar of tien kwijt. Wanneer de OT’s – en dan vooral OT 3 – onder ogen van de verkeerde mensen komt, is dat dodelijk gevaarlijk zegt Scientology. Als je OT 3 leest zonder dat je ‘er aan toe bent’ krijg je longonsteking, en riskeer je dood te gaan. Als overheden of psychiaters de hand erop weten te leggen, zijn ze – nog steeds volgens Scientology – in staat de bevolking ermee tot slavernij te krijgen.

*

SCIENTOLOGY CLAIMT HET auteursrecht op de onderdelen van de OT-levels die in het Fishman Affidavit zijn opgenomen. Op grond daarvan heeft Scientology in september 1995 een inval gedaan bij de Internet provider XS4all, waar ze beslag liet leggen op de apparatuur. Bewijzen voor hun stellingen hadden ze echter niet en wilden ze later al evenmin produceren. Uit woede en protest heb ik datzelfde Fishman Affidavit vervolgens op mijn homepage gezet; er volgden velen die hetzelfde deden.

Wij argumenteerden dat een rechtbankstuk openbaar is, en dat Scientology die auteursrechten maar eens moest overleggen wanneer ze zulke draconische maatregelen nam. Iedereen kan wel beweren dat z’n auteursrecht geschonden wordt, en als niemand iets hoeft te bewijzen is de beer los. Scientology spande een kort geding aan, dat op 14 december 1995 zou dienen; ze blies dat echter af toen bij een notaris bleek dat ze hun auteursrecht en de inbreuk daarop inderdaad niet konden aantonen. (Maar ondertussen wel beslag laten leggen en maandenlang hoog van de toren blazen… mooie boel.)

Inmiddels heeft Scientology afgelopen maandag voor drie van de twaalf stukken eindelijk bewijzen overlegd: ze kwamen met een keurige notarisverklaring waarin hun originelen met mijn homepage werd vergeleken, en waarin geconstateerd wordt dat er inderdaad grote stukken tekst letterlijk zijn overgenomen. Natuurlijk heb ik die drie stukken daarna netjes weggehaald, want, zoals ook op mijn homepage staat, het is helemaal mijn bedoeling niet om iemands auteursrecht te schenden. Of het feit dat deze cursusfragmenten onderdeel vormen van een rechtbankdocument afbreuk doen aan het auteursrecht, moet de rechter maar beslissen: over de vraag of ook bewijsstukken onder het openbare deel van rechtbankdossiers vallen, is de jurisprudentie verdeeld en ik kan daarover niet oordelen.

Niet dat Scientology nu tevreden over mij is. De drie gewraakte stukken heb ik, nadat ze hun notarisverklaring overlegden en nadat onze advocaten het materiaal hebben bestudeerd, op advies van diezelfde advocaten verwijderd en vervangen door samenvattingen. Daarin worden de originelen becommentarieerd en gedeeltelijk geciteerd. En ook daarover zijn ze boos: citeren uit hun OT’s mag al evenmin. De Washington Post werd vorig jaar voor de rechter gehaald vanwege het citeren van tweeëneenhalve zin eruit; ik citeer aanzienlijk meer dan dat. Over de OT’s mag je alleen maar zwijgen, volgens Scientology. En uiteraard eist Scientology dat ook de overige OT’s, waarover ze haar auteursrecht überhaupt nog niet heeft aangetoond, worden verwijderd.

Waarom ik het zo belangrijk vind die OT-levels (tenminste gedeeltelijk) openbaar te houden, is juist omdat Scientology iedereen die eruit citeert met de rechter om de oren slaat en de angst voor rechtszaken misbruikt als intimidatiemiddel om critici de mond te snoeren. (Vorig jaar berekende iemand dat Scientology alleen al in 1995 ongeveer zeventig zaken tegen critici heeft aangespannen en daar naar schatting twintig miljoen dollar aan uitgaf.) Dat geeft geen pas. Daar is het recht niet voor bedoeld. Bovendien hoort elke religie – sekte of niet – haar leden inzicht te geven in haar opvattingen, en het gaat niet aan mensen binnen te lokken met verhaaltjes over ‘zelfverbetering’ en nooit te vertellen over Xenu en z’n ‘body thetans’. Dat is vergelijkbaar met mensen werven voor de Katholieke Kerk en ze pas na tien jaar ijverige studie (van, ja van wat eigenlijk?) meedelen dat er zoiets bestaat als god, de duivel, de hemel, de hel en de zondeval. Het is daarom ook een kwestie van religieuze vrijheid en het recht op informatie.

Uitspraak vermoedelijk binnen drie weken.

Religious practice

[Originally published in Het Parool; translation by Patricia Savenije.]

THE FIGHT BETWEEN Scientology and its critics is getting dirtier by the minute. Coming Thursday, the lawsuit that the church has filed about the so-called ‘Fishman Affidavit’ (a court document that contains portions of the church’s course material) will serve in The Hague. (And to warn the readers: I am not neutral; I am one of the accused, together with four Internet providers).

Many critics – myself included – have become convinced that the church uses its copyrights mainly as a weapon against critics. As far as Scientology is concerned, the texts may never be quoted, paraphrased, or whatever; and whoever does so is, according to them, violating copyright laws. The Washington Post, who quoted a mere three lines from the document in an article about the church, has been taken to court by Scientology (of course, Scientology lost).

One of the US judges that handles a case similar to the upcoming Dutch lawsuit ruled in November 1995: “When the RTC [the Scientology department that holds the copyrights] approached the court with a request for a writ of seizure [of Arnaldo Lerma’s computer; Lerma is a former Scientologist who posted the Fishman Affidavit to an Internet newsgroup within the context of a discussion about Scientology’s religious beliefs], it brought the complaint under traditional secular concepts of copyright and trade secret law. But in the meantime, it has become clear that a much broader motivation prevailed -the stifling of crticism and dissent of the religious practices of Scientology and the destruction of its opponents. And as the venomenous rhetorics in the hearings have made clear, RTC seems more concerned about such criticism than about the protection of its copyrights.”

“We don’t oppose criticism at all, we only oppose the spreading of lies”, Scientology will thereupon invariably say, “so what this Judge is saying isn’t true.” In the meantime, I’ve seen the opposite. The church can’t stand criticism. The church also can’t stand opponents.

*

THE DUTCH DEFENDANTS have decided to invite Steven Fishman to come to the Netherlands. Fishman is the man who caused all the turmoil, because he once submitted parts of the church texts as evidence in his defense; since then they are part of a court document. They wanted to see him – who is this man that we’ve read and heard so much about? – and give him a chance to tell his side of the story. After all, Scientology time and again calls him a psychotic, a criminal, unreliable and dangerous.

The shit hit the fan immediately after his arrival had been announced in alt.religion.scientology (the Scientology discussion group on Internet). Andrew Milne, Scientology’s spokesperson on the Internet and staff member of their international magazine Freedom, posted the most incriminating article about Fishman that I’ve ever had the chance to read. To everyone’s amazement, he managed to blacken homosexuality in the same stroke. Furthermore, he specified the junk mail that Fishman receives daily – which, unintentionally, made the readers wonder whether or not Scientology checks Fishman’s mailbox, or is maybe even responsible for the junk mail.

After my announcement of a protest meeting in ‘De Melkweg’ (a cultural centre in Amsterdam), where Fishman was going to speak and where a support fund for the defendants would be presented, more dirt was thrown. One Scientologist called all critics ‘neo-nazis’ and another one repeatedly corrupted my name into KKKSpaink – an unsavoury reference to the Ku Klux Klan. (All this while Andrew Milne only a short time ago had complained about the hatred displayed against his organization by critics. A clear case of ‘pot, kettle, black’, as the saying in alt.religion.scientology goes). To this moment, no Scientologist has replied to my public call in the newsgroup for a dissociation of this ugly calling of names.

Felipe Rodriquez, managing director of XS4ALL, posted a press release about the ‘Melkweg’ meeting in several Dutch newsgroups. This was immediately followed by an article from Karel Jeelof, a Dutch Scientologist, who quickly proved himself to be the local version of Andrew Milne. In his second article, he already started to wildly accuse Felipe: Felipe had cancelled his message, Felipe was violating his constitutional rights, Felipe withheld confidential information from others and Felipe was a coward. But the message was still there, nothing had been canceled at all. The man presumably hadn’t properly configured the software to read newsgroups (which means that messages disappear from the list once you’ve read them) and started to heavily accuse others without thinking twice. Apologies? Forget it.

Helene Schilders worked several weeks on an article about Scientology for Nieuwe Revu (a popular Dutch weekly magazine). She interviewed Fishman and others who have been taken to court for publishing the Affidavit on the Internet, and spoke to Julia Rijnvis and Martin Weightman (two Scientology spokespersons). Apart from that, she searched for information about the organization on the Internet.

When she faxed her article to Julia Rijnvis this weekend and asked her for a response by telephone, Rijnvis was infuriated about the result. Schilders was put through to US-member Leisa Goodman, Scientology’s international PR spokeswoman, who is connected to OSA (the Office of Special Affairs, Scientology’s secret service). Goodman was as enraged as Rijnvis and snapped: “I hope you know what you’re doing”. When Schilders politely asked what she meant by that – could it possibly be a threat? – Goodman repeated the remark and ended the ‘conversation’.

These kind of religious practices are way beyond me. But I am slowly starting to understand how the American expression ‘see you in court’ came about.

Religieuze praktijken

DE RUZIE TUSSEN Scientology en haar critici wordt viezer en viezer. Aanstaande donderdag dient in Den Haag het kort geding dat de kerk heeft aangespannen over het zogeheten Fishman Affidavit, een rechtbankdocument dat stukken van het cursusmateriaal van de kerk bevat. (En ik waarschuw de lezers maar even: ik ben partij, samen met vier Internet providers.)

Veel critici – waaronder ook ik – zijn er inmiddels van overtuigd geraakt dat de kerk haar auteursrecht op dit materiaal hoofdzakelijk gebruikt als een wapen om critici mee tegemoet te treden; er mag in Scientology’s ogen namelijk nooit en te nimmer uit worden geciteerd, geparafraseerd of wat ook, en wie dat wel doet is in hun ogen in overtreding. De Washington Post, die in een artikel over de kerk slechts drie zinnen uit het document heeft geciteerd, werd door Scientology voor de rechter gedaagd (Scientology verloor dat uiteraard).

Een van de rechters die in Amerika die een vergelijkbare zaak behandelt als het komende kort geding hier, deed eind november uitspraken als:


Toen RTC [de divisie binnen Scientology die de auteursrechten beheert] het hof benaderde met het verzoek tot inbeslaglegging [van Lerma’s computer; Lerma is een ex-lid dat het Fishman Affidavit in een Internet-nieuwsgroep heeft gepost, in het kader van een debat dat daar werd gevoerd over de inhoud van het geloof], werd het geschil gepresenteerd als een duidelijke kwestie over auteursrecht en handelsgeheimen. Inmiddels echter is dit hof ervan overtuigd dat de belangrijkste reden waarom RTC Lerma, DGS [Lerma’s Internet provider] en de Washington Post heeft gedaagd, is om kritiek op haar organisatie de kop in te drukken en haar critici te intimideren En zoals de steeds giftiger wordende retoriek in de verhoren duidelijk maakte, lijkt RTC zich drukker te maken over zulke kritiek dan over de bescherming van haar auteursrechten.

Hoewel RTC een klacht indiende over schending van haar auteursrecht en haar handelsgeheimen, is thans duidelijk dat er een veel breder motief overheerste: critici de mond snoeren en tegenstanders vernietigen.

Wij zijn helemaal niet tegen kritiek, alleen tegen het verspreiden van leugens, zegt de kerk dan, dus da’s niet waar wat deze rechter zegt. Inmiddels heb ik voor mijn ogen het tegendeel zich zien ontwikkelen. De kerk kan niet tegen kritiek. De kerk kan ook niet tegen tegenstanders.

*

DE NEDERLANDSE GEDAAGDEN hebben besloten Steven Fishman (de man die aanleiding was tot al dit tumult, aangezien hij ooit ter verdediging delen van het kerkmateriaal als bewijs overhandigde die sindsdien onderdeel zijn van een rechtbankdocument) naar Nederland te halen. Om z’n gezicht te laten zien – wie is die man nu eigenlijk? – en om hem zijn kant van het verhaal te laten vertellen. Scientology immers beweert keer op keer dat hij psychotisch, crimineel, onbetrouwbaar en gevaarlijk is.

En zijn komst was nog niet aangekondigd op alt.religion.scientology (de Scientology-discussiegroep op Internet) of het vuil barstte los. Andrew Milne, de woordvoerder van Scientology op Internet en staflid van hun internationale tijdschrift Freedom, postte het meest beschuldigende artikel over Fishman dat ik ooit heb mogen lezen. Hij wist daarin tot ieders verbazing in een moeite door homoseksualiteit zwart te maken. Voorts meldde hij precies wat Fishman aan junkmail in zijn brievenbus kreeg – wat onbedoeld vermoeden deed rijzen dat Fishmans brievenbus door Scientology wordt gecontroleerd, dan wel dat Scientology voor die post zorgt.

Op mijn aankondiging in diezelfde nieuwsgroep dat er op 11 december een avond in De Melkweg zou worden belegd over Scientology, waar ook Fishman zou spreken en waar tevens een steunfonds voor de gedaagden zou worden gepresenteerd, volgde meer troep. Het ene Scientology-lid maakte critici opnieuw uit voor neo-Nazi’s, een ander lid verbasterde mijn naam herhaaldelijk tot KKKSpaink – een bepaald onfrisse verwijzing naar de Ku Klux Klan. (En vlak daarvoor had Andrew Milne zich nota bene nog beklaagd over de haat die critici jegens zijn organisatie tentoonspreidden. Een duidelijk geval van ‘pot, kettle, black’ zoals ze dat inmiddels in alt.religion.scientology noemen.) Op mijn openlijke verzoek daar om zich van dergelijke scheldpartijen van de gelovigen te distantiëren, heeft nog niemand van Scientology gereageerd.

In een aantal Nederlandse nieuwsgroepen postte bericht Felipe Rodriquez, de directeur van XS4ALL, een persbericht over de Melkweg-bijeenkomst van vanavond. Prompt reageerde Karel Jeelof, een Nederlandse Scientoloog die zich binnen de kortste keren ontpopte als de plaatselijke versie van Andrew Milne. Hij begon al in zijn tweede bericht Felipe in het wilde weg te beschuldigen: Felipe had zijn bericht gewist, Felipe tastte zijn grondwettelijke vrijheden aan, Felipe onthield anderen cruciale informatie en Felipe was laf. Het bericht stond er nog netjes; er was helemaal niets aan de hand. De man had waarschijnlijk gewoon het programma om z’n nieuws te lezen niet goed ingesteld (gelezen berichten zie je in dat geval zelf niet meer terug) – en had op grond daarvan meteen een tirade van heb ik jou daar klaarstaan, waarin hij anderen grof beschuldigde. Excuses? Ho maar.

Helene Schilders, die voor de Nieuwe Revu wekenlang aan een artikel over Scientology werkte, heeft met Fishman gesproken, met anderen die wegens het verspreiden van het Affidavit worden vervolgd en met twee woordvoerders van de kerk, Julia Rijnvis en Martin Weightman. Voorts heeft ze Internet afgezocht voor informatie over de organisatie.

Toen ze dit weekend het resultaat van haar stuk naar Julia Rijnvis faxte en met haar belde, bleek die woedend over het resultaat. Schilders werd doorverbonden met Leisa Goodman, de PR-medewerkster van OSA (the Office of Special Affairs, Scientology’s geheime dienst) in Amerika. Goodman was al even giftig en beet Schilders toe: ‘I hope you know what you are doing…!’, waarna Schilders beleefd informeerde wat ze daarmee bedoelde: was dat soms een bedreiging? ‘I hope you know what you’re doing,’ herhaalde Goodman en verbrak het gesprek.

Van zulke religieuze praktijken snap ik niets. Wel begin ik langzaam te begrijpen waar die Amerikaanse uitdrukking vandaan komt: ‘See you in court’.

Scientology: squeezed

[Originally published in Het Parool; translation by Patricia Savenije.]

ALL ACROSS THE planet, Scientology is hunting down copies of a court document that contains a part of their material. This document, the so-called Fishman Affadavit, is considered the umptieth proof of the fact that Scientology brainwashes its adepts, intimidates its critics, commits fraud, plans to murder people, abuses the legal system, etcetera. This particular court-document is different from all the others, in that ‘Fishman’ contains quotes from the expensive lessons that Scientology sells to their high-levelled adepts. It is a ridiculous scrap of a space-opera, with all the galactic federations and overlords that come with the genre. The most elevated lessons teach how to communicate with plants and animals.

Claiming that its copyright and trade-secrets are violated in the court file, but more probably because the cult is afraid to lose members and subsequently a source of income, Scientology filed a great number of lawsuits on people who made the document available through Internet.

They wanted Fishman out of the Netherlands as well. At first, it was only accessible on Fonss’ homepage at XS4ALL. After the cult had seized the XS4ALL-computers for that reason, more and more Dutch netizens joined a mass-protest and made the documents available themselves. At the moment, the Fishman Affidavit can be found at over eighty sites in the Netherlands. Amongst those the homepages of Oussama Cherribi (member of parliament), Marcel Möring (writer), the ‘Groene Amsterdammer’ (a weekly magazine), the Tros (a tv network) and myself.

All Internet-providers that thereby got involved in the case, have by now received letters of the law firm that represents Scientology in this matter: Nauta Dutilh. The lawyers summoned providers to remove the document and threaten to sue them if they refuse to do so. But such a case is very complex, even without considering whether or not the cult’s claim is valid: is the provider responsible, or should the account-holders be addressed individually? And is a provider allowed to delete homepages of its subscribers? As of yet, there is no jurisprudence on the subject.

Participants in the protest therefore supposed that the cult would, in order to avoid a long procedure over the responsibility-issue, rather sue an individual than an Internet-provider. But the latter weren’t to eager to give the names and addresses of their users. Therefore the cult was forced to look all by itself for information about people who made Fishman available on their homepage. Well: they’ve found it: I was the only one of the then sixty participants they tracked down. Cherribi was apparently too big a fish for CoS, even though information about him can easily be found in the records of the Dutch parliament.

I’m not afraid to appear in court. But the real question is whether Scientology feels the same way. They have an extremely weak case: their own material is of course copyrighted, but court documents are public property and can thus be distributed freely by anyone who feels like it. The document doesn’t contain the complete higher level courses, only fragments of them – which isn’t considered a copyright-infringement. Apart from that, public interest is served by making the Fishman Affidavit available: the document proves that the cult uses illegal and criminal means to achieve its goals. And especially this public interest is emphasized by the massive protest and because well-known people participate in it – a member of parliament, a writer, a television network, a weekly and a publicist.

Mr. Bakker Schut, XS4ALL’s lawyer, has used this argument in his reply to the demands of Nauta Dutilh, but still hasn’t received their reaction. The law-firm only sends exactly the same letter to other providers who got involved in this affair as they sent to XS4ALL a month ago. That’s why Bakker Schut sent a rather irritated letter to the CoS lawyers. In ordinary language, this said: “You’re not even taking the trouble to answer me and meanwhile you insist on sending exactly the same threatening letters to other providers? What are your arguments worth, and how about your threat to take this case to court? Is this only bluff and intimidation?”

That could very well be the case. Losing the trial in this country will have international consequences for the cult. In the USA, CoS has filed several similar complaints for a supposed copyright and trade secret infringement. And with each trial, Scientology loses more: one US judge has barely ruled that Fishman can’t contain trade secrets because the material has been available to the public for years, or another judge wonders whether or not their copyright claim has any legal value at all. At this moment, they’re losing on all frontiers. A Dutch ruling in which the publication of the entire Fishman Affidavit is allowed because it simply is a court document, will certainly be more than CoS can take. After all, that would mean that the document that the cult so desperately tries to remove from the public eye, is declared officially free in the Netherlands. And as far as Internet is concerned: any document that is available in the Netherlands can be downloaded all over the world.

The other question is whether Scientology can afford to refrain from taking this matter to court. It would mean that their secrets are literally ‘out on the street’ – on the information highway, bit for bit – and obtainable for everyone who owns a computer and a modem. Apart from that, it would make a most strange impression on a US judge if he found out that the only thing Scientology did in the Netherlands was to have their lawyers send some crappy threats.

Scientology is being thoroughly squeezed. Instead of having to deal with only one Fishman in the Netherlands, they are now facing eighty of them. And meanwhile, more people in this country have learned about Scientology than in the last ten years. All kinds of people are roaming the Internet in search of information, and almost everybody comes to the same conclusion: this ‘religion’ stinks beyond imagination.

In de tang

SCIENTOLOGY JAAGT OVERAL ter wereld op kopieën van een rechtbankstuk waarin een deel van hun materiaal is ingebracht. Dit stuk, het zogeheten Fishman Affidavit, geldt als het zoveelste bewijs dat de sekte haar leden hersenspoelt, critici intimideert, fraude pleegt, moordcomplotten smeedt, het recht misbruikt et cetera. Wat dit ene rechtbankstuk onderscheidt van vele andere over de sekte, is dat juist in Fishman fragmenten worden geciteerd uit de duurbetaalde cursussen die Scientology aan haar hogere echelon verkoopt. Het is een kolderiek samenraapsel uit een space-opera, compleet met galactische federaties en opperheersers; de allerhoogste lessen eruit leren hoe men met planten en dieren kan communiceren. Met als argument dat in dit rechtbankdocument hun auteursrecht en hun handelsgeheimen worden geschonden, maar waarschijnlijker omdat Scientology bang is hierdoor leden en zodoende inkomsten te verliezen, heeft de sekte een groot aantal zaken aangespannen tegen mensen die het stuk via Internet aanboden.

Ook in Nederland wilden ze Fishman weg hebben. Aanvankelijk stond het maar op één plaats: op de homepage van Fonss bij XS4ALL. Nadat de sekte om die reden beslag had laten leggen op de computers van XS4ALL, ontstond er binnen de kortste keren een massaal protest waarbij meer en meer Nederlandse Internet-abonnees het stuk zelf ook toegankelijk maakten. Momenteel zijn er ruim tachtig plaatsen in Nederland waar Fishman te vinden is; onder de deelnemers bevinden zich Tweede Kamerlid Oussama Cherribi, schrijver Marcel Möring, de Tros, De Groene Amsterdammer en ikzelf.

Alle Internet-aanbieders die op deze manier bij de zaak betrokken zijn geraakt, hebben inmiddels brieven gekregen van het advocatenkantoor dat de sekte in deze vertegenwoordigt: Nauta Dutilh. De advocaten sommeren de providers om het stuk verwijderen en dreigen anders met een rechtszaak. Maar zo’n zaak is – nog los van de geldigheid van de claim van de sekte – complex: is de aanbieder verantwoordelijk, of ligt die verantwoordelijkheid bij de betrokken abonnees? En mag een aanbieder zomaar de pagina’s van haar abonnees wissen? Daar is nog geen wetgeving over.

Alleen al om een slepende procudure over die vraag te voorkomen, zo veronderstelden de deelnemers aan het protest, zou de sekte liever een individu voor de rechter dagen dan een Internet-provider. Maar deze aanbieders geven de namen en adressen van hun abonnees niet zomaar door. De sekte moest dus op zoek naar persoonsgegevens van de mensen die Fishman op hun homepage aanboden. Nu, die hebben ze gevonden: als enige van de toen nog zestig deelnemers visten ze mij eruit. Cherribi – wiens gegevens via de Tweede Kamer vrij opvraagbaar zijn – durfden ze kennelijk niet te lijf.

Ik durf wel voor de rechter te komen. De vraag is of Scientology dat ook durft. Ze staan vreselijk zwak: ze hebben uiteraard copyright op hun eigen materiaal, maar rechtbankstukken zijn openbaar en eenieder mag ze vrij verspreiden. In het stuk staan niet de volledige hogere cursussen, maar slechts fragmenten daaruit – wat volgens het citaatrecht mag. En bovendien is er een publiek belang met de toegankelijkheid van het Fishman Affidavit gemoeid; uit het stuk wordt meer dan duidelijk dat de sekte illegaal en misdadig te werk gaat. Juist dat publieke belang van Fishmans getuigenis wordt voorts onderstreept door de omvang van het protest en doordat publieke personen deelnemen aan de actie – een kamerlid, een krant, een schrijver, een omroep en een publiciste.

Op brieven van de advocaat van XS4ALL, waarin iets dergelijks wordt beweerd in antwoord op de sommatie het stuk te verwijderen, heeft Nauta Dutilh nog altijd niet gereageerd. Wel stuurt het kantoor exact dezelfde brief als die XS4ALL indertijd mocht ontvangen, naar de andere providers die door dit protest bij de zaak betrokken zijn geraakt. XS4ALL’s advocaat, die inmiddels meerdere Internet-aanbieders in deze zaak vertegenwoordigt, stuurde dan ook een tamelijk gepikeerd briefje aan Nauta Dutilh. In gewone-mensentaal luidde dat: ‘Mij niet antwoorden, en ondertussen wel andere providers op dezelfde manier aanschrijven? Waar blijven jullie met je argumenten, en met je dreiging de zaak voor de rechter te brengen? Is dit alleen maar bluf, en intimidatie?’

Die kans bestaat. Als de sekte de zaak hier verliest, heeft dat internationale cosequenties. In de VS lopen vergelijkbare zaken, die de sekte allemaal heeft aangespannen op grond van schending van haar handelsgeheimen en van haar auteursrecht. En bij elke zaak verliest Scientology meer: de ene Amerikaanse rechter heeft nog niet bepaald dat Fishman geen handelsgeheimen kan bevatten omdat het stuk al jarenlang circuleert, of de andere Amerikaanse rechter vraagt zich af of hun auteursrechtclaim überhaupt wel rechtsgeldig is. Ze verliezen momenteel op alle fronten. Een uitspraak van een Nederlandse rechter, waarin bepaald wordt dat Fishman als geheel normaal geopenbaard mag worden aangezien het niets meer en niets minder dan een rechtbankstuk is, kunnen ze er absoluut niet bij hebben. Dat zou immers behelzen dat het stuk, dat de sekte zo moeizaam uit de openbaarheid poogt te krijgen, officieel vrij is in Nederland. En Internet werkt nu eenmaal zo dat een stuk dat hier aangeboden wordt, vervolgens vanaf elke plek ter wereld te vinden is.

De andere vraag is of de sekte het zich kan permitteren hier geen zaak aan te spannen. Hun ‘geheimen’ liggen hier dan immers letterlijk op straat – op de digitale snelweg – en iedereen die een computer en een modem heeft, kan ze oprapen. Verder zou het in de zaken die ze in Amerika hebben aangespannen, wat vreemd staan als advocaten van de verdediging de sekte er fijntjes op wijst dat ze de stukken in Nederland ongemoeid hebben gelaten, op wat flauwe dreigbrieven van Nauta Dutilh na.

Scientology zit in de tang. En goed ook.

In plaats van met één Fishman, zitten ze er nu met tachtig. En ondertussen zijn er momenteel meer mensen in Nederland die zich in Scientology hebben verdiept dan in jaren gebeurd is. Allerlei mensen zoeken Internet af op informatie over de sekte, en vrijwel iedereen komt tot dezelfde conclusie: dit is een onvoorstelbare beerput.