Columns: – Page 34 – Karin Spaink

Prijs

Owww… Ik heb een prijs gewonnen!

Ik ben gekozen tot Vrijdenker van het Jaar. De Vrije Gedachte – een atheïstisch-humanistische vereniging, opgericht in 1856 – kiest jaarlijks iemand uit die ze met die titel eren, en dit jaar ben ik dat. Eerdere titeldragers zijn bioloog Midas Dekkers, oncoloog Piet Borst, schrijver Max Pam en uitgever Wouter van Oorschot. Ik ben de eerste vrouw die deze titel is toegekend. Wat op zichzelf natuurlijk weer een schande is. Maar toch ben ik supertrots! :)

Behalve de titel krijg ik een (naar verluidt) prachtig beeldje, plus een laudatio. De prijsuitreiking is op 10 oktober 2015 in De Balie in Amsterdam. Reserveren is geloof ik gewenst.

TTIP en TPP

Er komt steeds weer slecht nieuws boven over TTIP, het Transatlantic Trade and Investment Partnership en TPP, het Trans-Pacific Partnership, waarin de handelsbetrekkingen tussen de VS en Europa, respectievelijk Australië geregeld worden.

De tekst van de verdragen is geheim. Wat de afgelopen maanden is gelekt, suggereert echter dat bedrijven een grotere vinger in de pap krijgen en nationaal beleid behoorlijk in de wielen mogen rijden. Zo kunnen internationale bedrijven een financiële claim indienen wanneer overheidsbeleid hun ‘voorziene’ winst schaadt. Denk bijvoorbeeld aan milieuvereisten en regels rond voedselveiligheid die de ondernemersvrijheid van multinationals nationaal aan banden leggen, of die striktere eisen aan een bedrijf opleggen om in de Europese markt actief te mogen zijn dan in de VS gebruikelijk is.

De verdragen voorzien in een internationaal orgaan waar bedrijven zulke claims kunnen indienen: de zogeheten Investor-State Dispute Settlements (ISDS). Zaken die bij ISDS worden ingediend, worden volgens de gelekte plannen via arbitrage en onder geheimhouding afgehandeld. Er zal geen mogelijkheid tot beroep zijn, en er komt geen rechter aan te pas. Noch iemand die de rechten van burgers in de gaten houdt, trouwens.

De clausule over ISDS was zo controversieel, dat het EU-parlement – dat in de rest van de TTIP-besprekingen vrij mak is – daar een stokje voor stak. Of nou ja: ze stelden bespreking daarvan uit tot later. Wat bepaald niet hetzelfde is als tegenstemmen, helaas.

Burgerorganisaties en NGOs maken zich intussen grote zorgen wat TTIP en TPP voor burgerrechten en nationaal beleid gaan betekenen. Copyrightregels lijken ferm te worden aangesnoerd, niet met het oog op het belang van makers, maar in het voordeel van distributeurs. Er zijn grote zorgen over de gezondheidsclausules in TTIP en TPP: bedrijven krijgen het recht zich vergaand met het volksgezondheidsbeleid te bemoeien. Goedkope generieke medicijnen bevoordelen in plaats van dure, geregistreerde middelen tast immers de potentiële winst van bedrijven aan… In Engeland en Nieuw-Zeeland zijn ze zelfs benauwd dat hun publieke zorgverzekeringen onderuit wordt gehaald, en ingeruild moeten worden voor private verzekeringen.

Recent bleek dat farmaceutische bedrijven staan te trappelen om onderzoeksgegevens via deze handelsverdragen af te schermen. Cijfers van wetenschappelijk onderzoek naar het effect van medicijnen willen ze onder het strenge auteursrecht van de verdragen scharen. Metingen worden dan niet openbaar gemaakt en mogen niet door anderen worden gebruikt: dat zou immers hun winst kunnen aantasten.

Wat dat betekent? Claims over de effectiviteit van nieuwe medicijnen kunnen niet langer door derden worden gecontroleerd, en Europa wordt gedwongen elk oordeel van de Amerikaanse FDA over nieuw te vermarkten medicijnen kritiekloos te slikken.

Edit: Ik noemde TPP abusievelijk TTP. Verbeterd.

Olifant

‘Trump scheldt, is onbeleefd en schept op over zijn rijkdom. Ik heb dat Berlusconi ook zien doen. Hoe kinderachtiger, slechter, onbeschofter die was, hoe meer stemmen hij kreeg. [..] En ik kan er niets aan doen, maar ik moet ook ontzettend om hem lachen. Als ik in Amerika zou wonen, zou het me moeite kosten verstandig en redelijk te stemmen,’ schreef Theodor Holman gisteren.

Als ik in Amerika woonde, zou ik mijn uiterste best doen iedereen te weerhouden van een stem op Trump. De man is een olifant in de porseleinkast: links en rechts moedwillig dorpen vertrappelend, mensen ondersteboven lopend, schel zijn eigen lof trompetterend. Onderwijl weigert hij te zien hoe hij persoonlijk heeft geprofiteerd van het systeem waarin hij groot is geworden: een imperium geërfd van zijn vader, ontzien door de belastingdienst, meermalen gered door de faillissementswetgeving. Hij is een moloch die parasiteert op het grootkapitalisme, en vervolgens tegen elke muis die hij onder zijn poten vermaalt, sneert dat het dier dan maar een paar maatjes groter had moeten zijn.

Zo’n man wil je niet als presidentskandidaat.

‘Ik heb geen tijd om politiek correct te zijn,’ sneerde hij in het debat dat Fox News vorige week organiseerde tussen de tien populairste Republikeinse kandidaten. ‘En Amerika heeft die tijd al helemaal niet. We moeten nú iets doen.’ Waarna hij de rechten van vrouwen, immigranten, niet-blanken en armen met een wijds gebaar van tafel veegde. Allemaal prietpraat, vond hij. Sterke mannen met geld, die hebben we nodig: mannen van stavast, mannen die zich nergens iets van aantrekken. Mannen als Donald Trump, kortom.

Ondertussen versimpelt hij elk debat tot het punt waarop je brein bevriest en lardeert hij elke uitspraak met dreigementen en sneren. In elk antwoord dat hij tijdens het debat gaf, zaten valse persoonlijke aanvallen: Trump speelt uitsluitend op de man, en veegt argumenten terzijde. Elke nuance ontbrak, zowel in zijn analyses als in zijn plannen. En daarna kwam steevast het laconieke dreigen: dit is allemaal onzin, als ik de Republikeinse nominatie niet win, begin ik gewoon voor mezelf. En als ik het als onafhankelijk kandidaat óók niet red, ach – really, what does it matter? Dan koop ik die politici toch gewoon?

Hij zei het met zoveel woorden: When I call Hillary, she shows up. Alsof-ie haar in zijn broekzak heeft zitten.

In de politiek hebben we intelligentere discussies nodig. Keuzes inzichtelijk maken, zowel voor tegenstanders als voor medestanders; verder willen denken dan je neus (of je zittingsperiode) lang is; bezwaren en tegenargumenten serieus nemen, en ze met beleid en tact afpellen; cohesie scheppen in plaats van verdeeldheid.

Trump is een botte bijl. Je moet er niet aan denken dat hij de gesprekken met Iran over kernwapens orkestreert. Want als die olifant vrolijk elders gaat grazen, zitten wij, de wereld, met zijn scherven.

Toevoeging d.d. 10 september 2015:
Voor de mensen die zeggen dat je Trump niet serieus kunt nemen als kandidaat, lees dit fantastische -en angstaanjagende- artikel uit de Rolling Stone van 9 september.

Wild

Per dag voeren buitenlandse jagers de karkassen van gemiddeld twee neergeschoten leeuwen Afrika uit. Illegaal worden er veel meer neergehaald. In heel Afrika zijn er naar schatting nog slechts 32.000 leeuwen over; internationaal wordt overwogen ze op de lijst van bedreigde diersoorten te zetten. De totale omvang van de natuurparken – de veilige, maar snel krimpende leefwereld van de leeuwen – wordt verre overtroffen door die van de jachtgebieden: illegale jacht is aanzienlijk lucratiever dan het onderhouden en beheren van natuurparken.

Daarnaast worden er in Afrika jaarlijks zo’n 36.000 olifanten afgeschoten, hoofdzakelijk vanwege hun ivoren slagtanden. En alleen al in Zuid-Afrika werden afgelopen jaar 1215 neushoorns omgelegd, zuiver om hun hoorn te bemachtigen.

De VN noemt het een stroperijcrisis en heeft vorige week een resolutie over deze wildlife crime aangenomen. (Zou het wellicht helpen wanneer vliegtuigmaatschappijen en rederijen voortaan weigeren om dood groot wild te vervoeren?)

Anders dan jagers zelf graag beweren, gaat het geld van de legale jacht niet naar natuurbescherming. De VN berekende recent dat slechts drie procent van de opbrengsten van de gereguleerde jacht op groot wild ten goede komt aan de lokale gemeenschap en aan natuurbeheer. Daar redden de resterende olifanten, neushoorns en leeuwen het echt niet mee.

Het is een al met al een zieke, verrotte bedrijfstak.

Waarom zijn we jacht op groot wild in hemelsnaam een sport gaan noemen? Wanneer je je als Crocodile Dundee met blote handen op een krokodil stort, is er nog sprake van gelijkwaardigheid, ja van een fysieke uitdaging. Maar scherpschieten kun je beter doen op kleivogels, op conservenblikjes of op slecht getekende menselijke silhouetten. Zodra je met een geweer, drijvers en een gewapende troep helpers in je kielzog die optreden in geval van nood een leeuw op de korrel neemt, is er werkelijk geen enkel sportief element in de affaire te bekennen. Het is pure overmacht. Die leeuw heeft geen kans, en jij loopt amper risico.

Juist daarom was de triomfantelijke pose – met blote bast staand naast zijn vers neergeschoten leeuw – van de Amerikaanse tandarts Walter Palmer zo godvergeten hypocriet. De gemiddelde leeuwendompteur loopt dagelijks meer risico dan deze would-be vent zijn hele leven heeft aangedurfd. En ondertussen maar Poetinesk pochen: ik doe aan sport, ik ben een echte vent, ik domineer de wereld: ik kan met gemak een leeuw aan, kijk maar!

Het is ouderwets machismo. Neem er een van je eigen soort, denk ik dan. Doe eens een fijn kooigevecht: vecht met blote handen tegen iemand van je eigen formaat. Of neem het in de wildernis op tegen iemand die even zwaar bewapend is als jijzelf. Dan ben je wellicht nog steeds een nitwit, maar tenminste een nitwit met ballen. Nu ben je slechts een lafbek die zichzelf oppompt met achterhaalde symboliek, en laffe moorden.

Het nieuwe delen

In reactie op de veranderende economie en de afkalvende verzorgingsstaat ontstaan er allerlei nieuwe initiatieven. Ze zijn gebaseerd op delen en samenwerking. Er worden andere manieren verzonnen om met bezit om te gaan. Slimme bedrijven helpen mensen om auto’s te delen, buurtbewoners delen hun gereedschap zodat niet iedereen zelf klopboor hoeft aan te schaffen. Kleine zelfstandigen vormen in groepjes hun eigen arbeidsongeschiktheidsfonds. Websites die de onderlinge ruil van diensten en spullen tussen mensen bevorderen, schieten overal wortel.

Zulke samenwerkingen zijn inventief, slim, kleinschalig, overzichtelijk, soms schattig, en vaak milieuvriendelijk. We moeten er ook vooral mee doorgaan.

Alleen helpt het zo weinig. Het is toch een beetje de manier waarop de middenklasse en hip Nederland hun wonden bekijken en dan besluiten om voortaan samen pleisters in te kopen.

Niet alleen omdat je, om in zo’n deelsysteem te worden opgenomen, eerst zelf iets moet hebben dat je kunt inleggen: gewilde spullen, een beetje geld, nuttige vaardigheden, gezochte kennis. Verslaafden, daklozen, vereenzaamde mensen, zieke mensen, arme mensen of slecht opgeleide mensen komen zo’n deelsysteem aanzienlijk minder makkelijk binnen dan een jong stel met twee rechterhanden en een straat vol leuke buren.

Juist daarom was de verzorgingsstaat zo’n geweldig idee: zonder aanziens des persoons kon je, indien nodig, een beroep doen op hulp of steun. Je hoefde niet mondig of slim te zijn noch over de juiste contacten te beschikken om woonbegeleiding, thuishulp of schuldhulpverlening te krijgen. Maar tegenwoordig moet je vaak praten als Brugman, of soms zelfs tegen de lokale gemeente procederen, om de zorg te krijgen die je nodig hebt. De nieuwe collectiefjes, hoe goedwillend en loffelijk ook, richten zich vooral op het organiseren van mondige mensen. De rest valt uiteindelijk in de schoot van de Voedselbank en het Leger des Heils.

Het onderliggende probleem is dat steeds minder mensen werk hebben, arbeid en rechtsposities ‘flexibel’ zijn geworden en salarissen zakken, maar de prijs van wonen, energie, onderwijs en zorg over de hele linie stijgt. In vrijwel alle westerse landen worden de armen in rap tempo armer, terwijl de middenklasse door haar reserves heen raakt.

Ondertussen belandt er steeds meer geld bij de one percent. Er vindt momenteel een grootschalige herverdeling plaats van kapitaal en bezit, waarbij een steeds kleiner wordend deel van de mensen een steeds groter wordend deel van ’s werelds rijkdommen in eigendom heeft, en de rest het nakijken heeft.

Dat probleem hef je niet op met het onderling ruilen van de opbrengst van je moestuintje, of met onderling een Broodfonds stichten. Zo’n Saoudische prins die onlangs besloot zijn hele kapitaal van 29 miljard weg te geven aan goede doelen: dat zou het nieuwe delen moeten zijn.

Held

Geschreeuw buiten op straat, het leek een uit de hand gelopen feestje. Het lawaai veranderde in gegil, iemand riep ‘Hou op, hou op!’ Ik keek uit het raam en zag iemand wild zwaaiend op een auto springen die vijftien meter van mijn huis stond geparkeerd. ‘Vandalen,’ dacht ik, ‘shit, straks slopen ze mijn Canta nog!’ Ik greep mijn telefoon, stok en huissleutels, en belde heel idioot 911 terwijl ik naar buiten liep.

Het was al gebeurd. Vlak voor de auto in kwestie lag een kluwen mensen; twee omstanders lagen bovenop een man en hielden hem in bedwang. Iets verderop lag een vrouw, ineengerold, haar handen tegen haar buik, bloed overal op haar gezicht, haar kleding en haar blote benen. ‘Gooi dat mes weg,’ brulde iemand. Iets van het formaat broodmes zeilde met een keurige boog door de lucht en plonsde in de gracht. Een buurvrouw die wél had geweten dat het alarmnummer 112 was, belde over haar toeren met de politie.

‘Handdoeken!!’ riep iemand, en ‘Water!’ een ander. Iemand duwde lappen stof op de wonden van de vrouw, streelde haar hoofd en schouders, bleef zachtjes tegen haar praten. Een vreemde verstilling daalde over de chaos neer. Niemand kon meer doen dan er al was gedaan. Toen: het verlossende geluid van politiesirenes. Een paar agenten sloegen de aanvaller in de boeien. Twee minuten later was de ambulance er; de vrouw was nog bij bewustzijn, zij het ver weg.

Zonder Peter was ze vrijwel zeker dood geweest.

Peter was op de fiets op weg naar vrienden. Hij had de vrouw een huis zien uitrennen en hoorde haar schreeuwen. Hij fietste haar voorbij, maar besloot bij ingeving om te kijken. Pas toen besefte hij dat de vrouw onder het bloed zat en achterna werd gezeten door een man met een mes. Peter reed ogenblikkelijk terug en schreeuwde keihard ‘Hou op, hou op!’ Hij zag de vrouw om een auto rennen, terwijl haar aanvaller een shortcut via het dak daarvan nam en op de vrouw sprong. Peter gooide zijn fiets terzijde en stortte zich op de aanvaller, die toen al met zijn broodmes in haar keel aan het zagen was.

Op dat moment kwam de rest van de wereld godlof in beweging: een tweede omstander voegde zich bij Peter en hielp hem de man in bedwang te krijgen. Een derde omstander wurmde het mes uit de handen van de aanvaller. Een vierde haalde de vrouw onder de klont mensenlichamen vandaan. Een vijfde bood haar eerste hulp. Een zesde omstander belde 112, een zevende kwam met handdoeken, een achtste met water.

Zonder Peter was niemand in beweging gekomen: iemand helpen die een ander aan ’t redden is, is nu eenmaal een stuk makkelijker – en veiliger – dan in je eentje aan een instant reddingsactie beginnen. De politie bevestigde later dat de vrouw het zonder hem waarschijnlijk met haar leven had moeten bekopen.

Zaterdagmiddag, om vijf voor drie, was Peter nog gewoon een man van midden veertig, op de fiets op weg naar vrienden. Om drie uur was hij een held.

Peter is mijn Amsterdammer van het Jaar.

Demasqué

De handschoenen gingen uit, de maskers vielen af: dit weekend heeft de EU alle democratische pretenties opgegeven. Griekenland heeft van hogerhand een serie edicten opgelegd gekregen die morgen al door hun eigen parlement dienen te worden goedgekeurd, anders wordt het land zonder pardon uit de EU geschopt.

Het is een besluit zonder precedent. De EU zet zowel het Griekse parlement als de Griekse regering ermee buitenspel: je buigt maar voor ons, of je kunt barsten. Het is feitelijk een vijandige overname van het land.

De btw moet omhoog, de arbeid geflexibiliseerd, de pensioenen omlaag, staatseigendommen moeten verplicht worden geprivatiseerd, belastingen hervormd, overheidsuitgaven gekort. Het is niet relevant dat de Griekse economie, vanwege het door de EU opgelegde bezuinigingsregime, in vijf jaar tijd vrijwel geheel is ingestort. Het dondert niet dat de werkloosheid onder jongeren in Griekenland in diezelfde vijf jaar is gestegen tot 60%, dat veel werkloze jongeren inmiddels uit arren moede weer bij hun ouders inwonen of dat hele gezinnen momenteel moeten leven van het pensioen van opa.

Het maakt niet uit dat veel Griekse multinationals de belasting niet in Griekenland zelf ontduiken, maar dat doen via postbussen in Nederland – vreemd, maar dáár daar hoor je Dijsselbloem nou nooit eens over. En wie ligt er wakker van dat een privatisering van Griekse staatsbedrijven neerkomt op een door de EU georganiseerde free for all voor het grootkapitaal, die daar onder hun auspiciën nu kunnen opkopen en ophakken wat rendeert, en weggooien wat ze niet bevalt? De schulden van die exercitie splitsen de raiders gewoon Griekenland zelf in de maag – dat is een inmiddels beproefd recept. Sterker: dat is de weg waarlangs Griekenland een flink deel van haar schulden heeft opgelopen.

Zowat elke econoom van statuur heeft de afgelopen maanden uitgelegd dat kwijtschelding van de Griekse schulden de enige weg vooruit is, en dat meer bezuinigingen de crisis in Griekenland slechts zullen verhevigen. Maar zoals Varoufakis gisteren in een buitengewoon openhartig interview in de New Statesman zei, ‘Alle economische argumenten die ik ter tafel bracht, en die ik met man en macht had onderbouwd, werden als niet relevant weggevaagd. Ze luisterden er niet eens naar. Het gaat de EU niet om onze economie, het was ze er uitsluitend om te doen ons te disciplineren.’

Zelfs de Nederlandse kranten – tot voor afgelopen weekend nog erg anti-Grieks gezind – meldden gisteren dat Griekenland hiermee ‘op de pijnbank’ wordt gelegd’ De maatregelen zijn ‘ongekend en keihard’, alles wat de Griekse regering voorstelde om haar armen en werklozen nog enigszins te ontzien werd door de EU van tafel geveegd. ‘Alsof Tsipras wordt gevraagd om onder een wals te gaan liggen,’ citeerde een krant een hoge EU-diplomaat.

Dijsselbloem en Merkel moesten zich doodschamen. Door hen is Europa een schurkenstaat geworden.

Vieze zaken

Het Italiaanse bedrijf Hacking Team verkoopt software aan overheden om de computers en mobieltjes van ‘verdachte elementen’ te kunnen hacken. Hun unique selling point: zo vinden we drugdealers en pedofielen. Door de bron te hacken – de crimineel zelf – kun je al hun verkeer aan de bron onderscheppen, en vermijd je dat criminelen zich achter encryptie kunnen verschuilen.

Gisteren kreeg Hacking Team een koekje van eigen deeg. Een hacker was hun systemen binnengedrongen en had alle interne documenten buitgemaakt: e-mails, facturen, agenda’s, klantenlijsten, wachtwoorden, programmacode. De hacker gaf de hele zwik – 400 GB aan data – daarna vrij op internet.

De klap voor het bedrijf is immens. Niet omdat het hilarisch is dat een surveillancebedrijf niks merkt wanneer het zelf belaagd wordt, of dat de systeembeheerders daar wachtwoorden als ‘p4ssword’ gebruikten en gevoelige informatie onversleuteld op de servers bewaarden. De echte schadepost is hun klantenlijst. Daar staan idioot veel overheden op die zich niets aantrekken van mensenrechten, en van wie bekend is dat ze geregeld op journalisten en mensenrechtenorganisaties jagen: Azerbeidzjan, Bahrein, de Verenigde Emiraten, Egypte, Kazachstan, Marokko, Nigeria, Oezbekistan, Rusland, Sudan.

Eerder waren er serieuze berichten dat journalisten uit Marokko en Bahrein via de software van Hacking Team door hun eigen overheid waren afgeluisterd, getraceerd en gevangen werden gezet. Hacking Team ontkende stellig: met zulke overheden deden ze geen zaken. De facturen vertellen een ander verhaal. Marokko en Bahrein staan op de klantenlijst van Hacking Team. Aan Sudan, een land waarvoor de UN strikte exportregels heeft uitgevaardigd, leverde Hacking Team voor een half miljoen dollar aan diensten en software. Dissidenten in Sudan zijn hun leven niet meer zeker, mede dankzij Hacking Team.

Niks drugsdealers en pedofielen, zoals het verkooppraatje van Hacking Team wil. Maar hé, het faciliteren van repressie betaalt goed!

Waar het op neerkomt, is dat de surveillance die het Westen wederrechtelijk als normaal is gaan zien om haar eigen burgers te bespieden, nu ook massaal wordt aangeschaft en ingezet door overheden die geen enkele democratische schijn ophouden, en waar geen sprake is van een ‘normale’ rechtsgang. Westerse bedrijven als Hacking Team leveren zulke repressieve landen van harte – vergezeld van een gepeperde rekening – een gereedschapskist om hun eigen bevolking verder onder druk te zetten en tegenspraak ongenadig af te straffen. Voor winst moet elk principe kennelijk wijken.

Dat de Nederlandse KLPD een afspraak had met Hacking Team, verbaasde me niet. Dat Nederland wil dat de politie gericht kan inbreken op computers en mobieltjes van verdachten, is immers al langer bekend. Wat mij verraste, is dat Hacking Team de ING en ABN/Amro onder haar klanten blijkt te hebben. Straks wordt u gehackt door uw eigen bank.

Loon naar lezen

Bij Amazon kun je boeken kopen, maar ook lenen: één boek per keer, en zodra je een nieuw boek downloadt, verdwijnt het vorige automatisch van je e-reader. Een deel van het leenbestand bestaat uit bestsellers en topauteurs, een ander deel omvat titels van auteurs die hun boek zelf via Amazon hebben gepubliceerd. Daar zitten overigens ook titels van gerenommeerde schrijvers tussen.

Voor die laatste groep, de auteurs die niet via een uitgeverij maar via Amazon publiceren, introduceert het bedrijf morgen een nieuw betaalmodel. Voortaan krijgen auteurs geen vergoeding per geleend boek, maar per gelezen pagina. Er was eerder protest over de verdeelsleutel: schrijvers van dikke boeken kregen per uitgeleend exemplaar evenveel geld uitgekeerd als auteurs van dunne boekjes, wat niet iedereen beviel.

Vandaar dat Amazon een nieuw model ontwierp voor haar maandelijkse vergoedingen (die trouwens niet mis zijn: alleen al deze maand gaat het om drie miljoen dollar.) Uitgeleende boeken worden niet verrekend naar dikte, maar naar consumptie. Een uitgeleend boek telt voor Amazon voortaan pas mee wanneer de lener er minstens tien procent van leest, en daarna wordt de vergoeding berekend op het totale aantal gelezen pagina’s.

Het plan sloeg nogal in. En niet alleen omdat je zo waarschijnlijk promoot dat auteurs zich toeleggen op boeken vol cliffhangers, op snel en rap proza, op eye candy. Het is de aanpak zelf die allerwege op kritiek stuit: het model is immers volledig gebaseerd op consumptie en op het behagen van het publiek, en houdt geen enkele rekening met de prijs die het maken van een boek vergt, laat staan op de inspanning van de auteur.

Want het blijft natuurlijk niet bij de auteurs die alleen via Amazon publiceren. Amazon wil dit model uiteindelijk op alle auteurs toepassen. En omdat digitaal bezit steeds vaker slechts een licentie op gebruik behelst in plaats van fysiek eigendomsrecht, is het onderscheid tussen kopen en lenen flink aan het eroderen. Over een paar jaar moeten alle auteurs eraan geloven.

Wanneer je halverwege een film uit de bioscoop loopt, krijg je niet de helft van je kaartje terug, noch heeft je vertrek impact op de revenuen van de regisseur of de acteurs. Wanneer je een jurk maar twee keer draagt, zakken de inkomsten van de naaisters ervan niet. Waarom zou je boeken wél afrekenen op basis van gebruik?

Aangezien Amazon in Amerika nu al bijna tweederde van de boekenmarkt volledig in handen heeft, en verschillende uitgeverijen in een uitputtingsslag heeft gedwongen tot een bizar lage inkoopprijs, is de inzet van het gevecht hoog. Amazon heeft diverse grote boekhandelketens uit de markt geduwd, maakt uitgeverijen het leven zuur, en biedt auteurs daarna schijnbaar groothartig aan: ‘Dan kom je voortaan toch fijn direct bij óns publiceren?’

Moet je wel in de smaak vallen bij het publiek, anders telt de verkoop van je werk niet langer mee.

Nicotine & dampen

Nuttige links naar wetenschappelijk onderzoek naar dampen, nicotine, PG en VG, steun uit onverwachte hoek voor dampen, etc. De reden dat ik zo’n lijstje hier wil bijhouden?

Het stikt de laatste weken van de negatieve berichten over dampen en de e-sigaret. Het zou kankerverwekkend zijn, het is even erg als roken — dat werk. Het vreemde is dat positief nieuws -zoals bv de bevindingen van het Trimbos Instutuut de afgelopen week: zij waren er relatief opgewekt over- juist weer nergens worden genoemd. Natuurlijk is ‘slecht’ nieuws veel smakelijker, maar de positieve berichten horen niet zomaar te verdwijnen. Dus vandaar. En ja, ook dit is cherry-picking, alleen dan aan de andere kant.

Nieuwe links komen bovenaan te staan, dit in verband met de leesbaarheid.

20. Linda Bausch, gerennommeerd kankeronderzoeker in de UK, heeft onderzocht wat er waar is van de claim dat e-sigaretten veel first time users onder jongeren scheppen, oftewel: dat kinderen / jongeren die nooit hebben gerookt door de hippe e-sig over de streep worden getrokken en nu naar een dampertje grijpen en dus aan de nicotine raken. “Of the 1,205 children aged 11-16 who took part in the new UK-wide survey, 12 percent reported that they had tried an e-cigarette. Figures for regular use were lower with two percent reporting e-cigarette use more than monthly and one percent more than weekly… Regular e-cigarette use among non-smoking children was low at three percent.”
– Nonsmokers Becoming Regular E-Cigarette Users is Very Unlikely, 29 June 2015.

19. Derek Yach, die aan de wieg heeft gestaan van het anti-rookbeleid van de World Health Organisattion [WHO], doet een dringende oproep aan overheden en gezondheidsorganisaties om het dampen niet langer af te kraken. De damprevolutie is, zo zegt hij, het beste wat de antirook-lobby is overkomen, maar ze weigeren dat in te zien.
– Derek Yach, ‘E-cigarettes save lives. I understand why anti-smoking activists so distrust vaping. I’m one of them. But the evidence is clear’, Te Spectator [cover feature], 21 February 2015.

18. Een degelijk uitgevoerd universitair onderzoek liet zien dat e-sigaretten vrijwel onschadelijk zijn: de damp die er vanaf komt, is nagenoeg hetzelfde als de buitenlucht. Nagenoeg, als in: daar amper van te onderscheiden. Het niveau van de aangetroffen mogelijk gevaarlijke stoffen (HPHC’s) in de damp van een elektronische sigaret ligt net zo laag -of, als u wilt: zo hoog- als de hoeveelheid schadelijke stoffen die in de buitenlucht worden aangetroffen. Andere bevindingen: het nicotinegehalte in de damp van een e-sigaret is 85% lager dan in sigarettenrook, er worden geen significante schadelijke stoffen in de e-sigaret aangetroffen, en tabaksrook is circa 1500x schadelijker. De onderzoekers benadrukken het grote potentieel van dampen: schadebeperking en gezondheidswinst.
– Rana Tayyarah en Gerald A. Long (what’s in a name?), Comparison of select analytes in aerosol from e-cigarettes with smoke from conventional cigarettes and with ambient air, Regulatory Toxicology and Pharmacology, Volume 70, Issue 3, December 2014.

17. The American Journal of Preventive Medicine weerlegt de claim dat dampen een opstapje is naar het ‘echte’ roken. Een onderzoek bij 1304 studenten van een universiteit van Oklahoma vond dat slechts 3 studenten van deze populatie, eerst electronische sigaretten gebruikten voordat ze echt tabak gingen roken. Ook suggereert dit onderzoek dat het verslavende potentieel van ENDS (electronic nicotine delivery systems) vrij laag is.
– Meier et al, Which Nicotine Products Are Gateways to Regular Use?, The American Journal of Preventive Medicine, januari 2015.

16. De tien verrassende positieve kanten van nicotine. De afgelopen decennia is het erin geramd dat roken slecht is. Maar nicotine sec -dus zonder tabak- heeft allerlei positieve effecten, en sinds de entrée van het dampen kunnen we nicotine en tabk voor het eerst scheiden. In dit artikel worden er een aantal op een rij gezet, met verwijzingen naar studies, etc.

15. De KU Leuven verdeelde voor een onderzoek rokers die niet van plan waren te stoppen, in twee groepen: de ene groep kreeg een e-sigaret, de andere niet. Wat bleek? De groep die e-sigs kreeg, stopte overwegend met roken. Later kreeg ook de controlegroep een e-sig. “Op het einde van de acht maanden durende studie onthield 21% van alle deelnemers zich volledig van het roken van tabak (biologisch geverifieerd, via CO-meting). Over alle groepen heen was het aantal gerookte tabakssigaretten per dag afgenomen met 60%. [..] Ter vergelijking: van alle rokers die louter op wilskracht proberen te stoppen, slaagt slechts 3 à 5% erin 6 tot 12 maanden rookvrij te blijven na een stoppoging.”
– KU Leuven, Elektronische sigaret vermindert drang naar tabak gevoelig, 14 nov 2014.

14. De American Council on Health and Science noemt (alweer) een studie waaruit blijkt dat er geen noemenswaardige (lees: traceerbare) toxische of mutagene stoffen gevonden zijn in de damp van electronische sigaretten. De onderzoeker was Dr. Manoj Misra. In een commentaar schreef ACSH: “As more and more science on the lack of harm expected from e-cigs and their vapor come pouring in, it will — I hope — become harder and harder for those who mindlessly or corruptly oppose this lifesaving technology to participate in their destructive chorus. Prior studies, by Drs. Farsalinos on heart cells, Goniewicz and Burstyn on chemicals in e-cig vapor (i.e. their minute quantities), as well as on the general safety of vaping, as e-cig use is called, will continue to accumulate and eventually overwhelm the nay-sayers — IF the regulators and politicians will permit it.”
– ACSH: Yet another study shows absence of e-cigarette toxins, Nov 3, 2014.

13. Het Center for Study Research van de University of Massachusetts in Boston is een studie uitgevoerd naar het stoppen met roken. Eén van de conclusies was dat rokers die tenminste één maand electronische sigaretten hebben gebruikt, zes keer zo veel kans hadden om te stoppen met roken.
– UMass Boston Study: ‘Smokers Who Use E-Cigarettes Regularly More Likely to Quit Tobacco’, October 30, 2014, en Biener & Hargraves, A Longitudinal Study of Electronic Cigarette Use in a Population-based Sample of Adult Smokers: Association with Smoking Cessation and Motivation to Quit , Oxford Journal, Oct 9 2014.

12. De Amerikaanse onderzoeker Michael Steinberg vergeleek nicotine-inhalers met e-cigs. Resultaat: e-cigs helpen twee keer zo goed bij het stoppen met roken. “The e-cigarette had a higher total satisfaction score and higher reward score than the inhaler. The e-cigarette received higher ratings for helpfulness, acceptability, and “coolness. More subjects would use the e-cigarette to make a quit attempt (76%) than the inhaler (2 %). Eighteen percent (7/38) of subjects abstained from smoking during the 3-day periods using the e-cigarette vs. 1 % (4/38) using the inhaler.”
– MB Steinberg et. al., E-Cigarette Versus Nicotine Inhaler: Comparing the Perceptions and Experiences of Inhaled Nicotine Devices, J Gen Intern Med., May 15 2014.

11. Een studie van de Oklahoma State Univerity suggereert dat mensen die gaan dampen, niet alleen gaandeweg minder gaan roken (of daar zelfs helemaal mee stoppen), maar ook steeds lager in hun nicotinegehalte gaan zitten. Dampen lijkt een goede methode om te stoppen met roken, en/of om te minderen met nicotine.
– Lechner et. al., Effects of Duration of Electronic Cigarette Use, Oxford Journal of Nicotine and Tobacco Research, May 13, 2014.

10. Prof. Riccardo Polosa (Universiteit van Catania) bestudeerde veranderingen in de luchtwegen van 18 dampende, voorheen rokende astmapatiënten. De studie toonde een aanzienlijke verbetering aan van de ademhalingsfunctie. Bewijzen van verbetering werden ook gevonden bij zogenaamde dual gebruikers, die door het gebruik van de e-sigaret niet volledig met roken zijn gestopt maar wel aanzienlijk minder sigaretten consumeren.
– Riccardo Polosa et. al., ‘Effect of Smoking Abstinence and Reduction in Asthmatic Smokers Switching to Electronic Cigarettes: Evidence for Harm Reversal’, International Journal of Environmental Research and Public Health, 8 mei 2014.

9. Het Britse ASH – Action on Smoking and Health, zeg maar de pendant van Stivoro – heeft een factsheet over het gebruik van de e-sig in Engeland gepubliceerd. Hun bevindingen:
• Van de 2,1 miljoen Britse e-sig gebruikers is 1/3 volledig gestopt met roken;
• Van een gateway-effect onder de jeugd is geen sprake;
• Dual users (die roken én dampen) gebruiken meestal wegwerp e-sigs of voorgevulde cartridges;
• Voormalige rokers die helemaal op dampen zijn overgestapt, gebruiken meestal een navultank (wat de EU liefst wil verbieden).
– Action on Smoking and Health: Use of electronic cigarettes in Great Britain’, april 2014 (pdf).

8. Dr. Konstantinos Farsalinos heeft onderzoek gedaan onder 19.500 dampers. Ruim 80% van hen is totaal gestopt met roken, slechts 0,5% had nooit eerder gerookt, en de rest is aanzienlijk minder gaan roken Dampen blijkt een effectieve tabaksvervanger.
“The results of this worldwide survey of dedicated users indicate that ECs are mostly used to avoid the harm associated with smoking. They can be effective even in highly-dependent smokers and are used as long-term substitutes for smoking. High levels of nicotine are used at initiation; subsequently, users try to reduce nicotine consumption, with only a small minority using non-nicotine liquids. Side effects are minor and health benefits are substantial, especially for those who completely substitute smoking with electronic cigaret use.”
– Konstantinos Farsalinos et. al.: Characteristics, Perceived Side Effects and Benefits of Electronic Cigarette Use: A Worldwide Survey of More than 19,000 Consumers, Int. J. Environ. Res. Public Health. april 2014.

7. Gerry Stimson, emeritus professor Public Health, spreekt zijn verontrusting uit over de starre houding van de gezondheidszorg jegens de e-sig. “The caution exhibited by public health experts has led to a chasm between them and consumers: evidenced by comments on social media, many e-cigarette consumers see public health as the enemy of health and consumer choice. This should be cause for sober reflection by public health professionals and is an extraordinary situation that needs to be remedied from both sides to maximize the public health potential of safer alternatives to smoking.”
– Gerry V. Stimson: Public health leadership and electronic cigarette users, Oxford University Press on behalf of the European Public Health Association, april 2014.

6. Oh ironie. Australische onderzoekers van het La Trobe institute for molecular science in Victoria hebben ontdekt dat de bloemen van de tabaksplant een molecuul bevat dat kankercellen vernietigt, terwijl het gezonde cellen met rust laat. Onderzoeker Mark Hulett: “We have found gold in an unexpected place. The actual tobacco plant is not bad. Just what we do with it is bad.”
– Tobacco plant may light the way to beating cancer, Australian scientists say; The Guardian, 2 april 2014.

5. Het Trimbos Instituut heeft een factsheet over de esig gemaakt. Het is geen eigen onderzoek, maar een literatuurstudie. Het Trimbos is gematigd positief, en ziet in dat de esig een goed hulpmiddel is om te stoppen met roken.
“Bij normaal gebruik lijkt het risico op acute vergiftiging op basis van de nu beschikbare kennis beperkt. Over de schadelijkheid van gebruik op de lange termijn, is nog onvoldoende bekend. Voor rokers lijkt desondanks het gebruik van de e-sigaret minder schadelijk dan blijven doorroken van de conventionele sigaret. Voor niet-rokers moet worden voorkomen dat het product een opstap tot het roken van conventionele tabaksproducten wordt.”
– Trimbos Instituut: Factsheet esigaretten, 8 april 2014.

4. Meta-onderzoek naar de inhoud van uitgeblazen damp en van ‘tweedehands’ damp.
“Current state of knowledge about chemistry of liquids and aerosols associated with electronic cigarettes indicates that there is no evidence that vaping produces inhalable exposures to contaminants of the aerosol that would warrant health concerns by the standards that are used to ensure safety of workplaces. However, the aerosol generated during vaping as a whole (contaminants plus declared ingredients) creates personal exposures that would justify surveillance of health among exposed persons in conjunction with investigation of means to keep any adverse health effects as low as reasonably achievable. Exposures of bystanders are likely to be orders of magnitude less, and thus pose no apparent concern.”
– Igor Burstyn: Peering through the mist: systematic review of what the chemistry of contaminants in electronic cigarettes tells us about health risks, BMC Public Health 2014, 14:18 (peer reviewed).

3. De voormalige voorzitter van het Amerikaanse Longfonds, Charles Connor, is volledig om en wil rokers liefst aan het dampen zetten. Volgens hem is dampen “the breakthrough product that gives the smoker an alternative.” Connor gaat nu aan de slag als ambassadeur van het dampen en als consultant voor de e-sigindustrie.
– Ex-Lung Association Chief Leases His Lungs to E-Cigarette Industry, US News, 27 eptember 2013.

2. Dr. Paul Newhouse, directeur van het Vanderbilt University’s Center for Cognitive Medicine, deed onderzoek naar nicotine. Hij meent dat de schadelijke effecten ervan zwaar worden overdreven en de positieve effecten ervan over het hoofd worden gezien. Tijd voor een herwaardering van nicotine!
– Study finds nicotine safe, helps in Alzheimer’s, Parkinson’s, Tampa Bay Times, 17 april 2014.

1. De Minnesota Vapers Advocacy dook in oud onderzoek en diepte het een en ander op over PG. Een kamer waarin propyleenglycol (het hoofdbestanddeel van e-liquid) is verneveld, bleek schonere lucht te hebben dan een ‘normale’ kamer. Soldaten die wekenlang werden blootgesteld aan PG-nevel, hadden aanzienlijk minder last van longinfecties dan andere soldaten.
– EPA & FDA: Vapor Harmless to Children, MNVapers, 14 april 2014