Gruis en watjes

pins and needlesAl drie weken krijg ik leugenachtige berichten doorgestuurd. Het is een snood netwerk dat dit fake news uur na uur rondpompt: mijn eigen lichaam is de afzender. Eerst zei het nieuws dat mijn kruis en zitvlak dood waren – geen wonder, dacht ik nog: ik zit te veel, en sinds ik thuis werk is dat alleen maar erger geworden – maar na een paar dagen schoot die gevoelloosheid in een paar uur tijd achterlangs van mijn bovenbeen via mijn kuit naar mijn voet. Toen was mijn rechterbeen achter van bil tot hak dood.

Ineens realiseerde ik me dat ik al een paar dagen geregeld dacht dat er een steentje in mijn sok zat. Na inspectie bleek mijn sok dan schoon, ook in mijn schoen zat niks. Toen de kou in mijn been zich uitbreidde, liep ik ineens op een combinatie van gruis en piepschuim: zachte kussentjes gelardeerd met scherpe puntjes, terwijl mijn wreef brandde.

Hou me ten goede: alles werkte opperbest, of nou ja: als vanouds, maar het voelde alsof er geen hout van klopte. En juist die discrepantie maakte dat ik ineens nergens een touw aan kon vastknopen. Ik heb eerst een dag in bed gelegen, aldoor op mijn zij of op mijn buik, om te achterhalen of het een fysiek ding was: een beknelde zenuw of zoiets. Dat maakte geen verschil: mijn rechterbeen bleef achter dood. De dag erna heb ik steeds gelopen en gestaan – alweer geen verschil.

What the fuck, dacht ik. Daarna had ik een ingeving: het zal toch niet de ms zijn?

Vreemd genoeg luchtte die gedachte me op. Want ms is een vals doch vertrouwd fenomeen. Mijn eigen lichaam spande tegen me samen en spon een complotje.

Klein nadeel: je weet nooit of het erger wordt of dat het hierbij blijft; evenmin of het later bijtrekt, of dat je er maar aan moet wennen. Lopen en staan deed zeer, want ook mijn linkerzool raakte in de war en loog keihard dat ik op een mix van watjes en kiezels stond.

Al die valse berichten ontregelen een mens. Je onderwerpt jezelf bijgevolg steeds aan inspectie. Je surveilleert je eigen lichaam permanent: hoe staat het er nu voor, verandert het, zit er echt niets in mijn sok of schoen? En het is raar om overtuigend iets te voelen dat er bewijsbaar niet zit. Hoogst vermoeiend ook, want je kunt je eigen lichaam niet meer geloven en moet je eigen, overtuigende perceptie steeds afschrijven als nepnieuws.

Plus de onrust. Toen ik na een middagdut wakker werd met een halfdode arm, heb ik minutenlang met ingehouden adem zitten afwachten of die werkelijk sliep, of dat ook mijn arm had besloten mee te doen met het valse gekakel. (Hij deed al snel weer normaal.)

Pas gisteren voelde ik dat ik mijn billen weer bijna terug had, en ook mijn rechterdij is aan het ontdooien – dan zal de rest ook wel weer snel ophouden met liegen.

In mijn geval was, had het nepnieuws niet willen wijken, altijd nog een prednisonkuur die ik in het ziekenhuis kon halen. Ik wilde wel dat zoiets er ook voor andere ontvangers van nepnieuws was.

[Beeld: PxHere, CC0, fragment]

Zoek de fraude hogerop

Dump TrumpDe misstanden die boven water zijn gekomen bij de toeslagenaffaire zijn heftig. Mensen werden op grond van hun ‘on-Nederlandse’ achternaam als verdacht bestempeld, en kregen dat zelf niet te horen – zodat ze zich niet konden verdedigen. Ze werden geregeld al als fraudeur aangemerkt indien ze niet alle papieren konden aanleveren die de fiscus van hen vorderde – ongeacht hoe absurd die eis soms ook was. Zo moesten sommige ouders presentielijsten van de kinderopvang overleggen: met wie was hun kindje daar op dag X of Y geweest?

Daarbovenop ging de Belastingdienst zelf zich illegaal gedragen. Toen de dienst op het matje werd geroepen door de controlerende macht, maakten medewerkers dossiers kwijt, logen soms in de rechtbank, of hield stukken voor de Kamer achter.

Aan zulk gedrag ligt niet alleen discriminatie ten grondslag. Het is ook, vrees ik, gemakzucht: het was zo makkelijk om deze ouders het leven zuur te maken, en ze vervolgengs op te jagen. Ze moesten alles terugbetalen, zonder pardon en zonder betalingsregeling, want het waren immers fraudeurs. Dus kwamen er incassokosten bovenop, plus rente, en de kosten van deurwaarders, beslagleggingen en executieverkopen. Een advocaat hadden ze zelden. Een geslagen hond laat zich makkelijk pakken: die kan geen kant meer op.

Het rendement van al deze ‘inspanningen’ was nihil. Er zijn amper ouders veroordeeld, en zijn al die jaren maar drie kinderopvangbureaus gevonden waar de boel niet op orde was. Maar intussen is het rechtsgevoel van duizenden ouders ernstig geschokt, is ook in brede zin het vertrouwen van burgers in de overheid geschonden, en is het fraudebeleid compleet uit de bocht gevlogen.

Alex Brenninkmeijer, die van medio 2005 tot eind 2013 de Nationale Ombudsman was, heeft hiervoor herhaaldelijk gewaarschuwd. Hij bekritiseerde de Haagse Pandbrigade en het Rotterdamse Interventieteam, die geruime tijd ‘huisbezoeken’ aflegden en woningen en bewoners controleerden. Hun criteria? De wijk: alle huizen in een ‘probleemwijk’ werden bezocht. Of: ‘administratieve ongeregeldheden’, die vaak – hoe wrang – het product waren van datavervuiling en van fouten van de gemeente zelf.

De controles werden uitgevoerd zonder specifieke verdenking. De bewoners mochten de teams de toegang weigeren, maar die speculeerden erop dat de bewoners dat niet wisten. Ook daar werd het recht geschonden, werden burgers gekoeioneerd, en liep de fraudebestrijding uit de hand.

Brenninkmeijer wees er toen al op dat de ‘winst’ van deze aanpak minimaal is, maar de schade enorm. Hij makte zich zorgen over politici die ferm wilden overkomen, en een apparaat dat geheel is opgetuigd om de burger te lijf te gaan.

Neem voortaan iemand van je eigen formaat, denk ik dan. Zoek het hogerop. Bij bedrijven wordt voor miljarden witgewassen en belasting gemeden of ontweken; er wordt gerotzooid met btw, met dividenden, en met gedecentraliseerd zorggeld. Laat de Belastingdienst haar aspiraties maar verleggen.

[Beeld: Rokus CornelisZuidas, fragment // Creative Commons Attribution 3.0]

Profileer- en publicatiedwang

Voor Follow the Money schreef ik gisteren een stuk naar aanleiding van het nieuws dat veel wetenschappers in rooftijdschrijften publiceren of verleid worden stukken te leveren voor flutconferenties. Sinds de invoering van de citatieindex en de bijbehorende publicatiedwang gaat er steeds meer mis met wetenschappelijke artikelen:

 
Vanochtend pakte de Volkskrant groot uit met nieuws over wetenschappelijke rooftijdschriften: bladen die tegen betaling en zonder enige kwaliteitscheck academische artikelen publiceren. Maar dat is niet het enige probleem waar de wetenschap mee kampt.

De publicatiedwang die al sinds eind vorige eeuw in de wetenschappelijke wereld heerst, is fnuikend. Wie niet publiceert, zakt op de citatieindex. En wie daarop zakt, krijgt minder (of geen) onderzoeksgeld en is zijn of haar baan niet altijd zeker.

Het fenomeen staat bekend als publish or perish: publiceer of verdwijn. Een van de akelige nevenverschijnselen ervan is een enorme wildgroei aan ogenschijnlijk nette wetenschappelijke tijdschriften, waar echter elke academische basis aan ontbreekt: auteurs betalen voor publicatie, er wordt geen peer review uitgevoerd, iedereen kan zijn brakke ei er tegen betaling in kwijt. Ook is een heel circuit ontstaan van schimmige ‘wetenschappelijke’ conferenties. Sommige wetenschappers doen naar hartenlust mee aan dit circus, anderen waarschuwen hun collega’s er juist voor.

Lees (gratis) verder op Follow the Money.

Uw volgende bank: Facebook

FaceBankGrote techbedrijven zoals Amazon, Facebook en Google proberen steeds nieuwe markten te verzwelgen. Waar Amazon begon met boeken en films, en daar later wasmachines en schoenen aan toevoegde en tussendoor allerlei techbedrijfjes opkocht (een weg die ook het Nederlandse Bol.com volgt), hebben ze de laatste jaren nogal ‘afwijkende’ bedrijven opgekocht. Denk aan de overname vorig jaar van Whole Foods Market, een Amerikaans-Britse supermarktketen voor biologische producten. De laatste aanwinst, nog geen anderhalve maand geleden: PillPack, een online apotheek die tevens beschikt over grote hoeveelheiden patiëntengegevens.

Google heeft een tijdlang geprobeerd haar eigen versie van patiëntendossiers op te zetten (Google Health), en tracht daarnaast al een tijdje zijn voet tussen de deur te krijgen op het vlak van de kleine betalingen, via Google Wallet. Tot nu toe hebben ze PayPal niet kunnen wegvagen, maar de markt van onderlinge betalingen – van privépersoon naar privépersoon – is een zeer verleidelijke. En het wordt er steeds drukker.

De nieuwste mededinger op dat vlak: Facebook. Vanwege veranderingen op zowel de Europese als de Noord-Amerikaanse regelgeving over data-uitwisseling en open data, mogen derde partijen banken tegenwoordig vragen hun allerlei gegevens over hun klanten ter beschikking te stellen. Zowel Facebook als Amazon zijn daarin zeer geïnteresseerd.

Natuurlijk is toestemming van de klant een vereiste, maar tegelijkertijd is dat een makkelijk te nemen horde. Amazon speelt nu al ongetwijfeld met het idee haar klanten een maand gratis toegang tot Amazon Prime te geven, in ruil voor toegang tot hun bankgegevens – denk aan zaken als saldi, transacties en uitgeefpatronen. Het akelige van die te verlenen toestemming, is voorts dat die eenzijdig is. Indien u Facebook toegang verleent tot uw transacties, krijgen ze automatisch toegang tot de gegevens van mijn transacties met u, zelfs wanneer ik Facebook die toestemming heb ontzegd.

Je zit in de apps die Facebook nu bedenkt nog steeds gewoon bij je ‘eigen’ bank, maar doet allerlei onderlinge betalingen – geld voor een gezamenlijke lunch, samen de rekening delen na een etentje, een verrekening voor een tweedehands aankoop – dan via Facebook Messenger; zo ongeveer wat je nu met Tikkie kunt doen.

Maar Tikkie legt alleen een handig en haast onmerkbaar laagje over ‘ouderwetse’ bankoverschrijvingen, net zoals PayPal al deed. En Tikkie kijkt niet verder dan je betalingen. PayPal wel, en dat heeft dan ook geregeld accounts afgesloten en saldi bevroren omdat iemand volgens obscure regels ‘verdacht’ of een account ‘niet opportuun’ zou zijn.

Facebook wil meer. The Wall Street Journal berichtte gisteren dat Facebook met een aantal grote Amerikaanse banken in gesprek is om te ‘bekijken’ welke diensten zij hun klanten kunnen leveren, in ruil voor de bankgegevens van die klanten.

Een privacyschendend ‘vriendennetwerk’ dat mijn data aan adverteerders verkoopt. Ik kan niet wachten om mijn onderlinge betalingsverkeer ook via hen te laten lopen. What could possibly go wrong?

 
Afbeelding: via https://medium.com/@shortsample/facebook-is-a-bank-b9f4f7d6e64d