De publieke debatten vliegen je tegenwoordig om de oren, en eigenlijk ben ik ze beu. Gisteravond zat ik bij een mediacafé over journalistiek en klimaatverandering. De vragen waren oprecht en belangrijk: hoe kun je het beste verslag doen over zo’n alomvattend onderwerp, hoe voorkom je dat je je lezers plat slaat, hoe verschaf je perspectief en inzicht, hoe haak je met zo’n breed onderwerp aan bij het alledaagse nieuws, en wat zijn de valkuilen van je aanpak?
Om het debat te stimuleren, was ook Marianne Zwagerman uitgenodigd: iemand die graag heilige huisjes omver trapt. Het effect van haar bijdrage op het debat was tamelijk desastreus: veel uithalen en gesneer, veel roepen dat zowat ieder ander dan zijzelf het volkomen fout deed. Niemand schoot er veel mee op, behalve mogelijk Zwagerman zelf, die zich al doende weer fijn als ‘mediastrateeg’ op de kaart kon zetten.
“Was het maar een masterclass geweest,” verzuchtte een collega na afloop. “Want nu moest iedereen eerst weer eindeloos tegen elkaar in het geweer treden…” Ze sloeg de spijker vierkant op de kop.
Van een debat –van een mediacafé al helemaal – hoop je dat het de toehoorders inzicht verschaft in achterliggende processen, dat het keuzes blootlegt die gewoonlijk buiten zicht blijven. Hoe besluit een redactie, of de individuele journalist, wat de beste aanpak is voor een onderwerp? Welke overwegingen liggen aan die keuzes ten grondslag? Over welke methodes beschik je als journalist wanneer je een zo immens breed onderwerp wilt aanvatten? Hoe kom je erachter wat werkt, en wat niet?
Een dergelijke inzet – ik zou dat graag als ‘constructief debat’ willen betitelen – vergt een heel ander format. Niet een waarbij je, heel klassiek, voor- en tegenstanders voor de zoveelste keer tegenover elkaar zet, maar een waarbij je van alle deelnemers hardop en vrijuit nadenken verlangt, en ook: de benodigde ruimte daarvoor schept.
Hoe kom je tot keuzes, waarop baseer je die, waar ging je de fout in, wat zou je bij nader inzien anders doen, waarop stuit je dan, en hoe kan het beter?
Philippe Remarque, hoofdredacteur van de Volkskrant, meldde een paar maanden geleden dat zij, na veel kritiek en verzoeken van lezers, hadden besloten klimaatberichtgeving anders aan te pakken. Voortaan zou klimaatverandering overal in doordesemen, en zouden ze geregeld ruimte vrijmaken voor langere, zij het niet per se actueel nieuws over dat onderwerp. Want juist de drang om telkens weer nieuws te brengen, verhinderde dat ze adequaat bericht gaven over de langetermijneffecten van klimaatverandering.
Dáár had ik nou graag meer over gehoord, bij dat mediacafé.
En ineens wist ik: een debat, waarin mensen hun opinies voor de zoveelste keer expliciteren, verhardt die standpunten hooguit. Ik wil helemaal geen strakker stellingnames. Ik snak naar meer inzicht – naar meer nadenken, liefst publiekelijk.
Barbara Debusschere schrijft als wetenschapsjournalist al deze hele eeuw voor DeMorgen – is in Germanistiek & English master (dus véél te breed opgeleid).
Bart Verheggen van ECN leest klimaatsceptici de les door op inconsistenties en tegenspraak in dier betogen te wijzen. Die is óók serieus te nemen.
Manu Busschots komt vertellen dat er bij de ons een knop om moet. Welnu, dat is me duidelijk; daar heb ik geen spiegel-oog voor nodig.
Over die “mediastrateeg” doe ik er het zwijgen toe: wat is ‘n “strateeg”? Iemand die ergens waar ‘t rustig is stennis maakt? Argumenteren “for argument’s sake”? ‘t Lijkt wel of ik ‘t over mezelf heb… .. .
http://politiek.tpo.nl/column/stop-making-stupid-people-famous-marianne-zwagerman-is-geen-klimaatexpert/
Waarin: “Marianne Zwagerman (relevant genoten opleiding: geen) die meent dat klimaatverandering ‘een politieke realiteit is, geen wetenschappelijke realiteit’”
of, iets frisser, PieterDerks: https://www.youtube.com/watch?v=mD6nOKhNevY
Ik vind het verschil tussen “weer” en “klimaat” nog steeds ongeveer duizend jaar en dat neemt niet weg dat de menselijke bijdrage sinds pakweg 1850 nauwelijks positief te noemen is. Daar mag wel wat aan gedaan worden.
namelijk:
De buren moeten met onmiddellijke ingang verwarming lager zetten, carpoolen, minder vlees eten en vooral: minder nageslacht bijeen fokken.
Goed stuk! “Ik snak naar meer inzicht – naar meer nadenken, liefst publiekelijk.” That’s the spirit.
Inzicht,ja. Begin bij het begin. Is de mens de veroorzaker van de klimaatverandering. Dat moet je zeker weten. Het onderzoek van John Cook beweert dat 97 procent van wetenschappers de mens als schuldige aanwijst. Er zijn nogal wat wetenschappers die vraagtekens zetten bij dat onderzoek. Dus we moeten helder hebben of de mens de grote boosdoener is of dat het zo is dat de natuur gewoon haar werk doet.
Zeg Daan, 3,
Karin’s column gaat vooral over de wijze van debat voeren, niet zozeer over het milieu.
Jij vraagt je af: “Is de mens de veroorzaker van de klimaatverandering?”
Volgens jouw info vindt 97% van de wetenschappers dus van wel. Aangezien er miljoenen wetenschappers in de wereld zijn, zul je er best “nogal wat” kunnen vinden die vraagtekens hebben bij wat 97% van hun collega’s vinden, maar dat zegt dus weinig.
En de natuur zal echt zijn werk wel doen, daar kun je zeker van zijn…
Janus.
Daan, er zijn meer onderzoeken dan die van John Cook en zijn team. Ze geven allemaal aan dat het overgrote deel van de domein-experts het er mee eens is: de mens is verantwoordelijk voor het grootste deel van de opwarming sinds in ieder geval 1950, en hoogstwaarschijnlijk zelfs vanaf het begin van de industriële revolutie.
Hoe zeker wil je het eigenlijk weten? Je kunt in alle velden van de wetenschap wel een paar wetenschappers vinden die een duidelijk afwijkende mening hebben, dus 100% gaat je vrijwel nooit lukken.
Marco, ik ga er niet over. Maar als ik het voor het zeggen zou hebben, dan zou ik het héél héél zeker willen hebben. Het is namelijk nogal ingrijpend. Het moet niet gaan over wetenschappers met een afwijkende mening maar of het onderzoek goed en gedegen is. Het moet gaan over de feiten en niet over meningen.
Deze Roy Spencer bijvoorbeeld https://www.youtube.com/watch?v=kotqWXZkZS0 die het er mee eens is dat menselijk handelen invloed heeft op het klimaat en die dus ook tot de 97 procent hoort. Maar of dat helemaal terecht is? Het gaat hem er om of de mens een significante invloed heeft op het klimaat. En dat is belangrijk om te weten als er op basis van die zogenaamde 97 procent consensus politiek beleid wordt gemaakt. Dus dat is zijn kritiek. Dat moet volgens mij onder wetenschappers als eerste opgehelderd worden.
Een prima stuk van Karin Spaink.
De organisatoren van ‘debatten’ zoals dit Mediacafé, of nu vanavond in De Balie, schijnen ten offer gevallen aan het idee dat er persé elke keer een dialectisch voor/tegen debat gevoerd dient te worden. Daarom nodigt men dan ook maar een ‘klimaatscepticus’ uit, hoewel bijvoorbeeld Zwagerman weinig te melden heeft over het eigenlijke thema.
Men wil ‘tegenstanders’ tegen elkaar laten ‘strijden’ zodat bij de toeschouwer de Humores, de lichaamssappen die bij de oude Grieken vereenzelvigd werden met de stemmingen, maximaal in beweging worden gebracht. In essentie wil men vooral entertainment in plaats van, zoals Spaink schrijft: “Ik snak naar meer inzicht – naar meer nadenken, liefst publiekelijk.”
Dat nadenken is er wel, zoals bijvoorbeeld in stukken van Paul Luttikhuis in de NRC en in het boek en het publiekelijke theatercafé: ‘Dwalen door het Antropoceen’, van onze denker des vaderlands René ten Bos.
https://www.theaterdeveste.nl/programma/9510/Rene_ten_Bos/Het_Filosofisch_cafe_Dwalen_door_het_Antropoceen/
Alleen, dergelijk inzicht leent zich allerminst voor de setting van een dialectisch ‘debat’ waar men probeert om te ‘winnen’ of om de achterban zoveel mogelijk te bedienen.
Daan, Spencer hoort dus *niet* bij die 97%. Ze hebben vijf van zijn abstracts in de database, en daarvan zijn er 4 als “geen opinie” geklassificeerd, en 1 als expliciet minimaliserend.