Eindelijk leveren de soepele belastingregels voor multinationals waarin ons land grossiert, daadwerkelijk financieel voordeel op. Het Noors-Russische VimpelCom is betrapt op grootschalige corruptie: ze gaven een miljard dollar aan de dochter van de Oezbeekse president, die in ruil daarvoor telecomvergunningen voor ze ritselde.
Nu is VimpelCom in Noors-Russische handen en statutair gevestigd in Bermuda, maar hun hoofdzetel bevindt zich in Nederland, als een van die vermaledijde brievenbusfirma’s. Zodoende had het Openbaar Ministerie in Nederland de verantwoordelijken voor deze smeergeldaffaire voor de rechter kunnen brengen. De zaak tegen VimpelCom was echter zo overtuigend dat het bedrijf een schikking goedkoper achtte. Dat resulteerde in de grootste nationale schikking ooit: liefst 356 miljoen euro.
Er komt meer schikkingsgeld aan. Het nieuwe doelwit, op basis van hetzelfde onderzoek: het Fins-Zweedse TeliaSonera. Ook zij hebben voor telecomvergunningen honderden miljoenen aan die Oezbeekse presidentsdochter betaald. Ook hun brievenbus is in Nederland gehuisvest. De journalistieke onderzoekssite Follow The Money repte eerder deze maand al van een hagelnieuw verdienmodel voor het OM: schikkingen treffen met bewezen corrupte, in Nederland gevestigde brievenbusfirma’s.
Maar daar wringt de schoen: de bewijzen komen niet van het OM zelf. Zowel voor de VimpelCom- als voor de TeliaSonerazaak leunt het OM sterk, zo niet uitsluitend, op de vruchten van onderzoeksjournalisten. In dit geval: het werk van het Organized Crime and Corruption Reporting Project. Het OCCRP, gevestigd in Sarajevo, is een bundeling van onderzoeksjournalisten uit zo’n dertig landen – van Oost-Europa, de Kaukasus, Centraal-Azië tot Latijns-Amerika – en legt zich toe op de bestrijding van georganiseerde misdaad en corruptie. Het is uitsluitend hún gedegen onderzoek waarop de zaak van het OM tegen VimpelCom stoelde.
Zodat het heuglijke nieuws van de megaschikking leidde tot een terechte wedervraag van het OCCPR, hartelijk gesteund door de Vereniging voor Onderzoeksjournalisten: kan iemand alsjeblieft regelen dat een klein percentage van het bedrag van die megaschikking – zeg vijf tot tien procent – bij wijze van vindersloon terugvloeit in de kassen van onderzoeksjournalisten?
Het OM kreeg deze zaak immers zo ongeveer in de schoot geworpen; ze plukken de vruchten van andermens’ noeste arbeid. Dit terwijl onderzoeksjournalisten zelf moeilijk aan fondsen kunnen komen, en hun werk tegen de keer in doen.
Eerder deze maand werd Peter Olsthoorn vrijgesproken van stalking. Hij was gedaagd door de notoire schuinsmarcheerder Pretium, naar wiens gangen hij al twee jaar onderzoek doet. Die vrijspraak was terecht, alleen: nu zelfs zijn onderzoek al tot een rechtszaak leidde, zal Olsthoorn grote moeite hebben om redacties en uitgevers bereid te vinden om zijn artikelenserie over Pretium te publiceren. Maar misschien kan het OM een fonds te zijner verdediging financieren – en dan later een fijne schikking met Pretium treffen.
Helemaal mee eens!
“ze plukken de vruchten van andermens’ noeste arbeid.”
Heeft jou overheid ooit iets aders gedaan?
https://www.youtube.com/watch?v=z0HtWSlFCAQ
Q: “Die vrijspraak was terecht, alleen: nu zelfs zijn onderzoek al tot een rechtszaak leidde, zal Olsthoorn grote moeite hebben om redacties en uitgevers bereid te vinden om zijn artikelenserie over Pretium te publiceren.”
Wat let hem om dat dan zelf te doen? Internet is geduldig. En wie weet kan hij met de advertenties ernaast nog wel meer verdienen dan via een publicatie door een ander.
J.
Janus @ 3: Ook wanneer Olshoorn alleen via internet publiceert, krijgt hij uiteraard te maken met nieuwe -en zeer kostbare- rechtszaken van Pretium.
Ja, dat begrijp ik, Spaink @ 4, maar als hij kan bewijzen dat hij gelijk heeft, zal hij keer op keer winnen.
Natuurlijk heeft hij dan een financiële buffer nodig, maar de kosten voor de rechtszaak/-zaken komen dan voor rekening van Pretium. Tenzij hij geen persoonlijk belang bij die zaken heeft, dan kan het anders zijn. Ik weet niet hoe het dan zit. Hij zou er ook voor kunnen gaan crowdfunden.
Ik ben ook ‘s een keer door Pretium gebeld en ze suggereerden dat ze van KPN waren. Ik ben ter nauwernood ontsnapt aan een contract – ik dacht dat het een goedkoper KPN-contract zou zijn – en ben naar ze gaan zoeken. TROS-Radar en ook VARA’s Kassa hadden de nodige aandacht aan die club besteed, uiteraard ook met dreigingen van rechtzaken, maar voor zover ik me kan herinneren (van wat ik erover gelezen heb op hun sites) is het daar nooit van gekomen.
Ik ben het met je eens dat de staat of de/een journalistenclub een fonds zou moeten hebben om dit soort journalisten te ondersteunen. Dat zou er ook moeten komen voor klokkeluiders. Maar ja, de zwakkeren moeten zelf betalen voor het recht dat ze willen hebben.
Dat zie je ook bij bezwaarprocedures (via hun kanalen) tegen de overheid in het algemeen. Als je als burger in al het gelijk wordt gesteld, dan nog heb je geen mogelijkheden om de kosten die je gemaakt hebt op de overheid te verhalen, laat staan de uren aan tijd die je erin hebt gestoken. Ook dát zou moeten veranderen, maar Korthals-Altes (indertijd) wou de juridische ondersteuning voor minvermogende burgers juist nog verder terug schroeven – het was al een stuk slechter dan vroeger – waar de advocatuur toen hevig tegen geprotesteerd heeft. Dit is een zijpad van jouw column, maar het ligt wel in dezelfde lijn.
Janus.
Janus @ 6: Je advocaatkosten komen altijd voor eigen rekening. Je krijgt een nominaal bedrag vergoed als je wint, maar dat is iets in de orde van de griffiekosten, meer niet (denk aan circa 1000 euro, terwijl de kosten om jezelf te verweren makkelijk kunnen oplopen tot een ton). Het gaat dus om wel iets meer dan ‘een buffer’. En of je mensen op de been kunt krijgen om een bodemloze put te crowdsourcen…?
@ Spaink 6:
Q: “En of je mensen op de been kunt krijgen om een bodemloze put te crowdsourcen…?”
Tsja, idealisten? Idealisten met geld? Of een publicatiedeal sluiten met Radar ofzo?
Hoe heb jij het dan betaald tegen Scientology? Tenslotte hebben zij de handdoek in de ring gegooid, maar daarvoor?
J.
XS4all was zo vriendelijk om te betalen. Het heeft ze rond de half miljoen gekost.
Tjezus, ja, dat lap je niet zomaar bij mekaar. En respect voor XS4All.