Geregeld zakt de moed me in de schoenen: zoveel ongelijkheid en problemen waarmee de wereld kampt. Afstand nemen en overzicht houden valt me soms bitter moeilijk: akelig nieuws van over de hele wereld lijkt zo nabij, of misschien raakt het me meer dan vroeger.
Maar dan staat er ineens iemand op die iets doorbreekt. Iemand die precies hetzelfde zegt als veel anderen eerder deden, maar die plotseling een vonk blijkt te zijn en een veenbrand ontsteekt, die mensen in beweging weet te krijgen.
Greta Thunberg is zo iemand: een jonge vrouw die de grote zorgen over het klimaat die tal van ngo’s, wetenschappers, actiegroepen en allang verwoord hadden, aanstekelijk weet te verwoorden. Met haar schoolstaking voor het klimaat wist ze dit jaar al twee keer honderdduizenden jongeren in meer dan honderd landen op de been te krijgen. Haar oproep is simpel: wie niets tegen klimaatverandering doet, ontneemt jongeren botweg hun toekomst. Nee, met een enkele demonstratie ben je er niet – en dat is precies waarop Thunberg hamert: het is de hoogste tijd dat iedereen meer doet.
Thunberg werd op haar beurt geïnspireerd door andere jongeren: een groepje scholieren dat de schietpartij op hun school in Parkland, Florida meemaakte, en die vervolgens een landelijke school walk-out organiseerden om strengere regels rond wapenbezit en -verkoop in de VS af te dwingen. Vervolgens organiseerde dezelfde groep, met Emma González en David Hogg als spraakmakende woordvoerders, de March for Our Lives: een dag van landelijke demonstraties tegen het vrijwel ongebreidelde wapengeweld in de VS. Ook hier gold: wat ze zeiden was niet nieuw. Wat wel nieuw was: wie het zei, en hoe ze dat deden.
Of neem senator Elizabeth Warren, die de sociale beweging die Bernie Sanders heeft losgemaakt nu in haar eigen verkiezingscampagne oppakt door het ene gedegen wetsvoorstel na het andere te publiceren: van leniging van studieschulden tot meer vermogensbelasting, van plannen om woningen, kinderopvang, gezondheidszorg en schoolgeld betaalbaarder te maken tot voorstellen om big tech op te splitsen. Of Alexandria Ocasio-Cortez, die nog geen half jaar in het Huis van Afgevaardigden zit en daar nu al meer teweeg heeft gebracht dan menig andere Democratische afgevaardigde.
Of, in Nederland, journalisten Jet Schouten en Joop Bouma, die het internationale journalistieke onderzoeksplatform ICIJ zover wisten te krijgen dat die een grootscheeps onderzoek startten naar medische implantaten. Door The Implant Files zijn in nog geen jaar tijd veel ondeugdelijke producten eindelijk van de markt gehaald en is strenger toezicht in de maak.
Protest en verandering zijn een zaak van lange adem. Zonder onderliggende beweging vindt een stem geen weerklank; zonder die ene bijzondere stem komt zo’n beweging niet tot bloei. En zonder vasthoudendheid zijn we uiteindelijk allemaal nergens. Dit is geen tijd voor cynisme – laat staan voor berusting.
Foto Greta Thunberg: Anders Hellberg / Wikipedia
