We maken ons –terecht- nogal druk over mannetjesputter Erdogan, die meent zijn gekrenkte ego juridisch te moeten helen door journalisten, criticasters en satirici systematisch voor de rechter te dagen, zelfs wanneer ze niet onder zijn jurisdictie vallen. Vrijheid van meningsuiting? Lap aan je laars. Ander land, andere wetten? Dondert niet. Erdogan duldt geen tegenspraak, ook niet van buitenlanders. Kan hij je niet oppakken, simpelweg omdat je je elders bevindt: dan vervolgt hij je in je eigen land en tracht je eigen rechtssysteem naar zijn hand in te zetten.
Gelukkig trappen niet alle rechters erin, maar Erdogan is helaas niet de enige machthebber die deze nieuwe strategie beproeft. Buitenlandse critici de mond snoeren via hun lokale rechter lijkt opgang te maken.
The Economist publiceerde afgelopen weekend een stuitend overzicht van moderne methodes tot mondsnoering. In Rusland, China en veel Arabische landen zijn de wetten strenger dan ooit, vaak na een korte opleving van vrijheid: na de Glasnost en de Arabische Lente zijn de nieuwe bewindvoerders dusdanig gespitst op het promoten van hun eigen glorieuze reputatie dat ze volkomen onbehouwen te werk gaan.
Sommige heersers, zo memoreert The Economist, gaan zelfs zover dat critici botweg worden vermoord. Poetin heeft al een aantal journalisten op zijn kerfstok staan, maar ook in Mexico vallen kritische journalisten bij bosjes, en in Bangladesh worden onafhankelijke bloggers geregeld letterlijk in stukken gesneden.
In Westerse landen is de censuur subtieler, maar niet minder perfide. Het vermeende recht om niet te worden gekwetst wordt daar als smeermiddel ingezet. ‘Uw opinie discrimineert mijn gevoelens’ is het motto, maar de praktijk wijst uit dat dit neerkomt op: uw opinie schaadt mijn belangen, uw opinie behaagt mij niet – en dus mag u hem niet uiten.
De fatwa die over Salmon Rusdie werd uitgesproken, zette deze trend in het Westen in, maar inmiddels is hij wijd verbreid. Kwetsen moet juridisch worden verboden.
En nu zitten we in de situatie dat mensen die pleiten voor een boycot van Israël, wegens derlui abjecte beleid jegens Palestijnen en de bezette gebieden, in steeds meer landen bloot staan aan juridische vervolging. The Economist heeft een schandalig lijstje van landen en instanties die mensen criminaliseren die zo’n boycot promoten. De vlag waaronder dat gebeurt? Antisemitisme. Alsof het beleid van een natie bekritiseren gelijk staat aan discriminatie.
Erdogan bekritiseren is geen vertoon van moslimhaat, Netanyahu’s beleid bekritiseren geen jodenhaat. En verwijten van blasfemie horen al helemaal niet thuis in zo’n debat: elke god mag te allen tijde worden ondervraagd, elk geloof mag worden betwijfeld.
Niets is heilig, behalve het debat zelf. Al wie dat in de kiem wil smoren, is verdacht. Al helemaal wanneer hij daarvoor een rechter inzet, in plaats van argumenten.
Ook het debat zelve is niet per definitie heilig; ik veeg er m’n achterste mede af en pas wanneer het onbesmeurd blijft: kleeft er mogelijkerwijze enige heiligheid aan dat debat en anders niet.
“Al helemaal wanneer hij daarvoor een rechter inzet, in plaats van argumenten.”
En wat is er zo superieur aan argumenten? Alleen het feit dat jij er bedrevener in bent dan bijvoorbeeld de methode Cyrano de Bergérac (floret) of de methode Muhamed Ali (handschoen). Je mondje roeren is jouw beste wapen; wat let een ander dan om zijn of haar beste wapen in te zetten?
Er zijn geen regels, alleen afspraken. Als de ander zich er niet aan houdt ben je genoodzaakt geweld in te (doen) zetten om dat af te dwingen. Fijn argument.
Ik refereer maar weer aan: “I shall make him an offer he can’t refuse” uit 1972.
Dat ik zulks afkeur; betekent geenszins dat ik het heilige gelijk aan mijn kant heb.
Mondsnoeren zie ik meer door de BSD gebeuren, dan dat BSD daar zo’n last van heeft. Israelische professoren wordt het spreken op o.m. (Amerikaanse) universiteiten belet, Joodse optredens worden gesaboteerd enz.
In Amsterdam heeft BSD o.m. actie gevoerd tegen optredens van Batsheva, tegen een stedenband enz.
Je mag in sommige democratieën een boel zeggen. Maar oproepen tot geweld zijn zo hier en daar een beetje omstreden. Oproepen tot geweld niet publiceren vind ik wat anders dan mondsnoeren.
BDS claimt soms een niet geweldadige protestbeweging te zijn. Maar Omar Barghouti, de oprichter van BDS heeft o.m. gezegd
“Palestinians have the right of resistance, including armed resistance.”
Om het een beetje in evenwicht te houden: de Kach wordt ook niet overal getolereerd.
Ik heb vaak het gevoel dat de inspraak in Nederland ook een vorm van mondsnoering is. Inspraak in gemeentelijke projecten wordt meestal georganiseerd, terwijl het besluit al is gevallen. Hooguit kan je nog wat veranderen aan de kleur van de wipkip, maar de speeltuin die je niet naast je voortuin wilt is niet meer tegen te houden (geen praktijkvoorbeeld, hoor).
Kortom, als de inspraak wordt gegeven, moet je accepteren dat je daarna nooit meer kunt protesteren. Je mond is gesnoerd, want je hebt wat mogen zeggen.
Karin,
Op zich ben ik het (weer) met je eens, maar als een Nederlander in strijd met de Nederlandse wet een buitenlander bekritiseerd, om niet te zeggen ‘beledigt’, dan vind ik dat die buitenlander best met een beroep op onze eigen wet mag proberen om zijn recht te halen. Maar er zijn idd ook pogingen die oneigenlijk zijn en veel te ver gaan. Bijvoorbeeld dit (inhakend op je twee-na-laatste alinea):
http://www.metronieuws.nl/buitenland/2015/01/israel-wil-internationaal-strafhof-boycotten
Daarin is niet alleen maar sprake van mondsnoeren om iemand (of een groep) te beletten zijn mening te uiten, hetgeen hier uiteraard ook het doel is, maar het gaat veel verder, hier gaat het om het onderuit halen van Het Recht, de rechtspraak zélf, internationaal zelfs. Ik zie dit als een vorm van sabotage.
Als Israel niet bereid is zich aan het internationaal recht, belichaamd door het Internationaal Strafhof (ICC), te onderwepen, dan hoort het eigenlijk niet thuis in de internationale gemeenschap. Het veroordeelt ahw zichzelf op die manier nog voordat er ook maar iets aan de orde is gesteld.
Janus.
Pieter (3),
Je hebt helemaal gelijk. ‘Inspraak’ is vaak een vorm van afkoop. Wie daarna nog zeurt wordt de mond gesnoerd. :((
Janus.