Afgelopen donderdag zag ik de generale repetitie van Het Nationaal Ballet. Hun programma Cherkaoui/Dawson zou daags erna in première gaan, als onderdeel van het Holland Festival.
Van het tweede deel – David Dawsons choreografie Timelapse/(Mnemosyne) – was ik niet kapot. Er zaten gerust prachtige stukken in: de explosieve dans van drie mannen kort na het begin en de solo op trance-achtige muziek waren allebei prachtig. Maar soms leidde het decor enorm af: er werd vuurwerk geprojecteerd of zich voortrollende kleuren, en die trokken de aandacht nogal van de dansers weg. Van teksten bij ballet ben ik ook geen fan, en hier werden teksten zowel geprojecteerd als gesproken. Teksten zijn al snel te expliciet bij ballet: ze vertellen me wat ik moet vinden van wat ik zie, ze dwingen de blik in een kader, of vormen een onderschrift. Ze beroven een ballet van haar meerduidigheid.
En Dawson was vaak verrekte ouderwets. De dames trippelden veel en reikten omhoog, de mannen waren krachtig en maakten zich breed. Er zat een deel in waarin zeven mannen met één ballerina in de weer waren. Ze gaven haar aan elkaar door en beurtelings vouwde iedereen haar dubbel, sleepte haar over de grond, pakte haar bij arm & been en slierde haar in het rond. Ik kan het heus niet helpen, maar bij zulke scènes is het eerste beeld dat zich bij me opdringt dat van groepsverkrachting. En nadat ik die associatie eindelijk heb weggeduwd, komt de tweede ergernis op. Dan heb ik er de pest in dat alles wat die danseres doet, wordt gepresenteerd als voorkomend uit de kracht van die mannen: zij kan buigen omdat die kerels zo goed met haar slepen.
Enfin. Dawson was knap maar ik viel er niet voor.
Maar dan Cherkaoui! Wat een fantastisch ballet was dat Labyrinth van hem! Ik viel van verrassing in verbazing en keek mijn ogen uit. Heel vroeg in het stuk zit een deel waarin een danseres met drie zwartgeklede mannen danst. De mannen staan dicht bijeen en zij kruipt over ze heen, tussen ze door en klimt omhoog. Na een paar seconden al leek het of die mannen een landschap vormden waar zij zich een weg in zocht: een berg waar ze op klom, bomen waar ze tussendoor liep, een brug die ze die ze besteeg. Ineens werden die mannen vorm.
Cherkaoui hield dat het hele ballet vol. De kleding hielp daarbij erg: iedereen – mannen en vrouwen – droeg een lange rok, gemaakt van talloze hoog opgesneden slippen. Bij elke draai en buiteling zwierde die slippen op, en gaandeweg zag je niet meer of er nu een arm, een been of een slip de hoogte in of zijwaarts schoot. Dat maakte ook niet meer uit: alles werd beweging, lijn, vorm en patroon. Het werd ballet in zijn puurste vorm.
De rokken waren prachtig. Iedereen werd er subiet heel statig van en kreeg volume, en alles spatte op bij de geringste beweging. Alles bewoog en danste, niet alleen de dansers…
Cherkaoui had een uiterst ingenieus decor gebruikt. Lange rekbare lappen, aan de onderkant verzwaard, vielen vanaf het plafond loodrecht op het podium. De dansers gingen soms met de lappen aan de haal en parkeerden het gewicht elders. Zo ontstond plots een raster van kruisende lijnen. Of ze bonden de lappen samen: het werd een boom, of een tent. En soms maakten de dansers de lappen los van hun gewicht, dan schoten ze los en zwiepten krullend omhoog, als vuurwerk. Heel simpel, heel ingenieus; en buitengewoon effectief.
De muziek ging eveneens alle kanten op. Aanvankelijk was die Japans getint, later meer klassiek. Er zat een stukje flamenco in – waarbij de danseressen met hun spitzen op de vloer roffelden – en een Arabisch stuk. En nergens voelde ik een breuk of een abrupte overgang.
Cherkaoui maakte er daarnaast geweldig gebruik van dat hij ditmaal met klassiek geschoolde dansers werkte. Anders dan moderne dansers zijn zij immers gewend in een corps te dansen: in een groep. Cherkaoui had veel stukken met het hele corps op het toneel. Ze maakten ruime bewegingen, vormden grote patronen, maar hij maakte de dansers daarbij zelden uniform. Een prachtig exposé dat toonde dat een groepsdans niet hoeft te betekenen dat het alleen om massa gaat en dat het individu verplicht wegvalt.
Ik vond Cherkaoui zo mooi dat ik daags erna kaarten bestelde om deze week nog een keer te kunnen gaan.
- Video van de training: Sneak peak Cherkaoui/Dawson [1:21]
- Trailer Cherkaoui/Dawson: trailer [2:04]
- Sidi Larbi Cherkaoui vertelt over dit ballet: interview [4:54]
ja, ik weet het, ik ben eigenlijk een cultuurbarbaar, want nog nooit naar een balletvoorstelling geweest… maar wat ik zag in de trailer smaakt naar meer ! kan me voorstellen dat het spel met de lappen impressive was…
Wat teksten, zeker gesproken woord, bij Dawson betreft: dat kan zeer storend werken, maar mogelijk is het een kwestie van wennen. Overigens maakt ook hij, net als Cherkaoui, gebruik van ruimte http://www.youtube.com/watch?v=wovTeeMvQA4 (‘floor-pattern’). Dus hoezo ‘groepsverkrachting’?
Spaink ga naar de dokter. Je bent ziek.
3;-)
ha een figuur als karin heeft een vlijmscherpe pen ha ha… en zou best wel eens kunnen zijn dat sommige mensen nu niet naar de voorstelling gaan opeens…..na dit stukje gelezen te hebben…..
zelf hanteer ik mijn eigen visie in het leven “en als bijvoorbeeld een film ofzo neegesabled of afgefikt word in een krant door een criticus…..? dan denk ik meestal “wss zal het dus wel een goede film zijn want vaak komt kritiek ui de hoek “schrijvers die zelf mislukt zijn als kunstenaar “
heb enkel de trailer gezien….jammer want die smaakte naar meer!
Wow, had nog niet eerder een dansrecensente achter je gezocht. Het leest als een spannend boek hoe je het beschrijft. Ik zou de krant tippen met jouw versie!
Naar aanleiding van deze blog entry nog een kaartje bemachtigd gisteren. Cherkaoui vond ik echt een totaalervaring in gevoel en Dawson meer in vorm. Jouw associatie van ‘verkrachting’ bij die scene in Timelapse had ik niet. Daar had ik eerder het gevoel van onvoorwaardelijk vertrouwen tussen de vrouw en de mannengroep, waarbij zij juist de beweging initieerde. En alleen door die overgave kon zij zich moeiteloos laten meevoeren door de heren. Enfin, mooi om weer eens diepe vervoering te ervaren.
Alexandra, wat leuk om te lezen dat je door deze blog naar de voorstelling bent gegaan :)
Waarom iets mooi en wat anders niet heeft puur met je referentiekader te maken. Dat noem je jezelf verwonderen. Mijn beleving is dat het als vanzelfsprekend moet overkomen iets dat als een handschoen bij je past. Het zit als gegoten. En dat is met alles zo en niet alleen in kunst idg ballet maar in het hele leven. Waarom voelt iets vertrouwd aan? Dat weet ieder voor zich zelf. Daarom is het altijd bij kunst( een projectie van hoe je leven kunt ervaren) bijna geen discussie mogelijk waarom iets mooi of niet mooi is. Ik noem maar eens wat. Ik kan bijvoorbeeld mijn leven lang een schilderij van een huilend zigeunerjongetje kunnen waarderen. Mijn gevoel van waarde is heus niet minder, mooier of anders dan die balletvoorstelling. Ik koppel er een gevoelswaarde aan die ik alleen heb en een andere die gevoelswaarde niet kent omdat ik hem of haar het nooit vertelde. Als je anderen een uitleg geeft kan die ander je beter begrijpen mee ingaan of afwijzen. Want overtuigen heeft geen zin. En alles waarover je jezelf verwondert komt met een zogenaamde aha erlebnis. Herkenning en wat juist bij mij iets mooier maakt dan wat ik zie is dat met mijn eigen gevoel het zichtbare een eigen betekenis geef. En waarom ik ook opeens dingen niet meer mooi vind is niet omdat het niet meer mooi is. Nee, omdat ik mij aan ‘bekende’ zaken kan vervelen door ver(ge-)wend te zijn of door overvloed, graag wat anders. Dat ik iets nieuw moet zien of maw iets moet ervaren om mijn zintuigen te prikkelen en weer het ultieme gevoel kan ervaren en erbij roep WAT MOOI He!