Middenin een referaat over de Egyptische revolutie realiseerde ik me opeens iets belangrijks. Dat het geen Facebook- of Twitterrevolutie is geweest, was evident: de protesten waren al jaren gaande. De bestaande revoltes kregen door het gebruik van sociale media wél ineens een duidelijker gezicht. Een gezicht dat nu bovendien wereldwijd te bekijken viel, zodat Mubaraks regime van repressie en corruptie steeds moeilijker te verdedigen werd – zowel intern, in eigen land, als extern, voor het oog der buitenlandse naties.
Mubarak vertrouwde op de beproefde methodes van censuur. Zijn aanpak was gebaseerd op een verouderd, hiërarchisch informatiemodel: wie de informatie beheerst, beheerst de massa. Dus verbood hij de kranten en de tv om over de opstanden te rapporteren, zich niet realiserend dat tegenwoordig iedereen met een mobieltje zichzelf als verslaggever kan opwerpen. Dat was Mubaraks grootste vergissing: niet snappen dat tegenwoordig iedereen betrekkelijk eenvoudig de middelen kan vinden om zijn stem in de wereld te laten opklinken. Censuur werkt alleen als je de media beheerst, en dat is tegenwoordig een stuk lastiger geworden, zo niet ondoenlijk.
Maar waarom denken we dat daardoor overal ineens de lente zal uitbreken? Geloven we nu heus dat we, omdat informatie niet langer geknecht maar voortaan ‘vrij’ is en door iedereen de wereld kan worden in geholpen, overal bestaande machten kunnen breken?
Dat optimisme suggereert enerzijds dat machthebbers alleen informatiemonopolies tot hun beschikking hebben, en anderzijds dat ze nooit leren. Beide opvattingen zijn betreurenswaardig naïef.
Machthebbers hebben bepaald meer dan informatiemonopolies alleen. Ze hebben immers échte macht: luidere stemmen, slappe parlementen, gekleurde wetten, internationale bondgenoten, geheime diensten, geld, grondig geknede publieke moraal, en in laatste instantie: een leger en gevangenissen. En als de explosieve informatie die WikiLeaks hier in het westen verspreidt uiteindelijk niets verandert, waarom zou informatie verspreid in Arabische landen dan wél iets uithalen, terwijl de repercussies voor mensen die ‘onwenselijke’ informatie lekken daar zoveel groter zijn dan hier?
Wie de macht heeft en wil behouden, is beter af wanneer-ie traceert wie ongewenste informatie verspreidt en wie zulke informatie opzoekt. Het akelige is dat diezelfde nieuwe media die het oude informatiemonopolie doorbreken, juist dát zo makkelijk maken. Het is tegenwoordig doodsimpel om te achterhalen wie iets twittert, wie een video post, wie een mail stuurt.
Informatie onderdrukken is een achterhaald model. Anoniem kunnen blijven terwijl je iets doet of zegt, dat is het nieuwe gevecht – een gevecht dat we in het westen allang hebben verloren.
Het nieuwe informatiemodel maakt precies ook waarom een event zoals 9/11 volgens mij in de geschiedenisboeken zal worden overschat. Niet dat ik de feiten wil manimaliseren. Integendeel. Nine eleven an sich is wel een soort van mijlpaal en historici zullen daar mee rekening moeten houden.
Het wordt allemaal uitvergroot op het Internet: re-tweets, youtube video’s, blogs allerhande. Wat moeten we vergeten en wat onthouden? Welke maatstaven gebruiken we om te meten?
Heel interessant, dat wel, maar, al zo oud als methusalem, want, ieder volk krijgt de machthebbers die het VERDIENT, dus, wil het volk geen andere machthebbers, dan KRIJGT het volk geen andere, betere machthebbers. Het volk is de baas, en het volk bepaalt wat er gebeurt en dat zijn niet de machthebbers.
Democratie of geen democratie.
En.
Als er geen informatie is, of er is geen DIENSTIGE informatie, dan zal men (de machthebbers) moeten zorgen dat die DIENSTIGE informatie er KOMT.
Anders gaat het volk wel zelf wat bedenken.
Dat kunnen we natuurlijk helemáál niet hebben.
Dan zijn we nog veel verder van huis.
Dan hebben de machthebbers geen enkele besturingsmacht meer.
Machthebbers zorgen er dus voor, dat ze DIENSTIGE informatieverschaffers (journalisten) in dienst hebben, die voor HEN de kooltjes uit het vuur halen, bij het volk.
Dat zaakje loopt overal in de hele wereld gesmeerd.
Ben je dus als journalist internationaal bezig met het dienstig schrijven naar de mond van de machthebbers, dan brandt in ieder geval het vuur onder de schoorsteen, en dan heb je naar je eigen oordeel, verantwoordelijkheid en geweten, van een heleboel verschrikkelijke kwaden, nog niet eens de aller aller aller slechtste gekozen.
Veel beter zal het dan ook wel niet worden, maar het is in ieder geval veel beter dan helemaal niets.
Dus dat is winst.
En daar gaat het maar om.
Juzo, dat is niet waar.
@Karin, heb je info over Birma/myanmar kunnen vinden? Is – vermoed ik – on topic bij deze column.
Mooie analyse. Toch zie ik het minder somber in, omdat iemand die voldoende ‘airplay’ weet te genereren in staat zal zijn zich daarmee te beschermen. Het is een dynamische evenwichtssituatie tussen anonimiteit (waartoe wel degelijk mogelijkheden zijn) en bredere bekendheid. In het westen tenminste.
Overigens impliceert het begrip Arabische Lente een terugkeer naar iets dat men van vroeger kende, iets wat in het geval van Egypte moet worden betwijfeld als we een democratischer maatschappij bedoelen. We realiseren ons nog maar zelden hoezeer de westerse maatschappij zich afwijkend van andere culturen heeft ontwikkeld in dat verband.
kwoot Spaink: “Informatie onderdrukken is een achterhaald model. Anoniem kunnen blijven terwijl je iets doet of zegt, dat is het nieuwe gevecht – een gevecht dat we in het westen allang hebben verloren.”
ergo: pas op voor de GeStaPo
@3. Maurice: dat is niet niet waar.
De “Lente” breekt pas twintig of dertig jaar na de instelling van een goed en gratis onderwijssysteem aan, moet dan nog een halve eeuw lang goed bemest en geschoffeld worden en kan, als daarop vervolgens bezuinigd wordt, binnen weer twintig jaar (met een tussenperiode van drie weken herfst) in winter verkeren.
Zie de situatie in Nederland.
Misschien een rare kronkel, maar… wat nu als macht tegelijk ook een minder duidelijk gezicht krijgt. Ik denk aan de Chinesen die in Nederland in diverse steden hun chinatowns bouwen, met poorten (bewaakt met camera’s) en stoepen met chinese spreuken erop. De talloze spionnen die niet alleen hun eigen vluchtelingen in Nederland controleren maar ook ons in de gaten houden, met de ‘nieuwste hiërarchische informatiemodellen’.
Wat als hun regime ook hier gaat gelden straks, en niemand meer iets durft te zeggen vanwege alle economische belangen.
Dat is waar ik aan denk op deze Bevrijdingsdag…
Ik zou niet lang leven, ik zou al snel opgepakt worden en levenslang gevangen gezet of vermoord. Net als vele anderen nu, op dit moment, daar.
Misschien hebben we ook dit (non-?) gevecht al lang verloren.
Laten we niet te tolerant zijn, maar kritisch blijven kijken en altijd alles ter discussie blijven stellen. Verschillig zijn, dat is mooi. Daarom kom ik hier zo nu en dan om te lezen, en iets te schrijven. Maar voor wie ik al lang niet meer anoniem ben, wie zal het zeggen…
(brrr)
Maurice: over Birma is weinig te vinden, dat weet ik. Maar dat vormt bepaald geen case voor de moderne theorie dat onderdrukte informatie verschaffen an sich tot verheffing c.q. bevrijding leidt. Sterker, iedereen *weet* wel dat het daar erg niet pluis is, maar dat maakt geen lor uit..
Hannibal: Ja, airplay kunnen genereren biedt bescherming, dat snap ik. Echter, de mensen die dat kunnen vormen bepaald niet de meerderheid. En volgens mij is het altijd al zo geweest dat ‘airplay’ – of ouderwetser: publieke zichtbaarheid – bescherming bood tegen de willekeur en wreedheid. Mijn punt is net iets anders. We hebben nog steeds de theorie dat vrijuit informatie kunnen verspreiden allerlei vormen van tirannie op de knieën brengt, maar inmiddels vermoed ik dat ook tirannen snappen dat informatie niet meer is te stoppen en dat zij hun aandacht verplaatsen naar het in kaart bregen – en achterhalen – van de verspreiders.
Het begrip ‘Arabische Lente’ gebruikte ik vooral als stenografie, opdat ik verder effies niks hoefde uit te leggen. Je opvatting dat die term refereert aan een terugkeer naar iets (al dan niet werkelijk bestaand hebbend) ouders, deel ik niet; de term wordt veeleer gebruikt als aanduiding van een nieuw begin, het uitbotten en zichtbaar worden van van nieuwe verlangens. Mijn aarzeling bij de term is eerder dat-ie protest reduceert tot een natuurverschijnsel, een cyclisch ding, en daarmee impliceert dat de revoltes *niet* de verdienste zijn van de bevlogenheid, de opoffering, het doorzettingsvermogen, de moed en de robuustheid van een grote groep mensen die allemaal zeiden: ‘Dit willen we niet meer, het moet nu eindelijk ‘s anders, en daar wil ik mijn leven voor in de waag stellen.’
JPaul: Ja, pas op voor de GeStaPo. Alleen weten we niet goed wie of wat de *moderne* GeStaPo is, en moeten we daar wellicht wat harder over gaan nadenken. Zelf denk ik dat het nauwgezet en permanent digitaal volgen van mensen – zoals westerse landen nu zonder uitzondering doen – onbedoeld uitpakt als een ongeëvenaard machts- en controlemiddel. Maar dat ingewikkelde complex van informatievergaring ‘GeStaPo’ gaan noemen, helpt niet erg. Want dan antwoordt iedereen dat je overtrokken reageert.
En dat is dan ook zo, want de GeStaPo maakte onderdeel uit van een uitroeiingsmachine, terwijl het huidige volgen en in kaart brengen nu juist met de allerbeste bedoellingen gebeurt: we willen immers alleen maar probleemgevallen opsporen en risico’s verkleinen. Dat die redenering niet deugt en dat de wens van preventie van ‘mogelijke’ problemen zelf tot een heel problematische situatie leidt, krijg je bepaald niet uitgelegd wanneer je met nazi-termen gaat zwaaien…
Pietie: ik vrees dat zulk ‘in de gaten houden’ allang op grote schaal gebeurt. Daarvoo hoef je helemaal niet naar immigranten te kijken – onze eigen overheid doet immers precies dat. En ook onze eigen regeringen houden vaak hun mond – terwijl ze wel zouden moeten spreken – over mensenrechtenschendigen, omwille van nationale economische of diplomatieke belangen.
Terzijde: sorry dat ik hierover zo somber klink :(
@Spaink
Dat cyclische is wat ik impliceerde, inderdaad. Dat laat onverlet dat de opinieleiders van revoltes zeker de kwaliteiten hebben die je beschrijft. Maar het overgrote deel van de volgers vertonen in de eerste plaats lemmingengedrag.
Daarmee kom ik terug op de benadering van tirannen om de verspreiders van ideeën aan te pakken. De slimme tirannen weten, dat om een revolte te doen slagen ten hoogste iets van 5% van de bevolking benodigd is om kans van slagen te hebben.
Wat nu gebeurt lijkt sterk op de bestrijding van pamfletten in de 18e eeuw.
Jawel. We weten heel goed wie of wat, daar is niks overtrokkens aan en ik heb het over de idee, niet het ingewikkeld complex van. En onderdeel uitmaken van een vernietigingsmachine deden de spoorwegen ook; die zijn niet daarom onnoembaar geworden of zelfs afgeschaft. Over de allerbeste bedoelingen, waar de weg naar de hel mede geplaveid is, zwijg (‘wir haben es nicht gewusst’) ik liever.
(For Brutus is an honourable man,
So are they all, all honourable men)
Ja, Sjaak Spier kon helder in de toekomst zien; die was niet naïef.
Even terzijde: dat zwijgen van mij gaat niet al te lang duren want zwijgen is toestemmen, ook in wantoestanden: “we are effectively perpetuating a lie—what Mark Twain has called the silent lie: Almost all lies are acts, and speech has no part in them. . . . I am speaking of the lie of silent assertion; we can tell it without saying a word. . . . ”
Overigens zwaai ik niet met nazi-termen, als zoiets al bestaat, ik gebruik vrij verkrijgbare taal en die is van iedereen en niemand. Of beschikt Uwes over de eigendomsakte deszelfs?
@7 Karin: “ik vrees dat zulk ‘in de gaten houden’ allang op grote schaal gebeurt. Daarvoor hoef je helemaal niet naar immigranten te kijken – onze eigen overheid doet immers precies dat. En ook onze eigen regeringen houden vaak hun mond – terwijl ze wel zouden moeten spreken – over mensenrechtenschendingen, omwille van nationale economische of diplomatieke belangen.
Terzijde: sorry dat ik hierover zo somber klink :( ”
Helemaal niet sorry Karin, jij bent een van de weinigen die deze issues aan de kaak stelt, erover schrijft en een podium biedt voor discussie hierover. De meeste mensen doen oogkleppen op en feesten en/of werken gewoon fijn door, alsof er niets aan de hand is. Het is natuurlijk bitter dat je somber bent erover, maar des te beter en belangrijk dat je klinkt! :-)
@JPaul 5: Mijn “dat is niet waar” sloeg op juzo’s “ieder volk krijgt de machthebbers die het verdient”.
Dat duurzame verandering lang duurt ipv flitsende tipping points, helemaal mee eens.
@Karin 7: Klopt. Informatieuitwisseling is een middel, niet een eindresultaat.
http://nos.nl/artikel/239960-oproep-tot-aangifte-tegen-kpn.html
http://webwereld.nl/nieuws/106656/kpn-luistert-abonnees-af-met-deep-packet-inspection.html
KPN was niet direct beschikbaar voor commentaar.
Need I say more?
Vrijdag de dertiende:
http://www.rtl.nl/(/actueel/rtlnieuws/binnenland/)/components/actueel/rtlnieuws/2011/05_mei/12/binnenland/KPN-gebruikte-dpi.xml
ken hut nóg erguhr?
beswel!