([xtra], een nieuw blad van XS4all, is zojuist verschenen en is hoofdzakelijk gewijd aan het vijftienjarig bestaan. Bij deze mijn column voor het blad. [xtra] staat ook online, op www.xs4all.nl/xtra/editie1/.)
Op YouTube zwerft een filmpje van een Oosterse kok die een lange deegsliert uitrekt en dan behendig dubbel vouwt, door de bloem haalt, uitrekt, dubbel vouwt, door de bloem haalt, uitrekt, dubbel vouwt – en zo verder. Hij doet dat in totaal twaalf keer, het hele proces duurt hooguit een paar minuten. Met gereserveerde trots laat hij daarna het resultaat zien. In zijn handen houdt hij vierduizendzesennegentig meeldraden, elk deegsliertje zo fijn als engelenhaar.
Elke keer opnieuw ben ik verbaasd. Elke keer opnieuw roep ik mezelf daarna wiskundig tot de orde: oh ja natuurlijk, twee keer twee is vier, maal twee is acht. Dat klinkt allemaal nog overzichtelijk, maar vervolgens gaat het ineens vreselijk hard: acht maal twee is zestien, maal twee is tweeëndertig, maal twee is vierenzestig. Bij twee tot de twaalfde macht zit je al op 4096 en een stap verder warempel op 8192.
Mensenhoofden zijn niet ingesteld op exponentiële ontwikkelingen. We denken liever lineair, in lijnen die rustig schuin omhoog lopen. We horen: ‘elk jaar een verdubbeling’, we denken: ‘twee vier acht tien veertien’, en vinden dan van onszelf dat we heel genereus calculeren. Dat die zo ruim geachte schatting mijlenver achter de feiten aanloopt, is elke keer stof tot verbazing. Dat is precies wat internet en computers zo intrigerend en zo absurd onvoorspelbaar maakt. Want daar is de ontwikkeling exponentieel. Als we mazzel hebben, tenminste – want meestal gaat-ie nog harder dan dat.
Toen XS4ALL begon, was internet klein. Niet dat we internet toen klein vonden: integendeel. Het voelde als een nieuw werelddeel dat opengelegd werd: alles was nieuw, er was zoveel te ontdekken, zoveel te doen.
Pas als je terugkijkt, zie je hoe idioot hard alles is gegaan. Websites bestonden indertijd uit pagina’s bijna onopgemaakte tekst waar je met je pijltoetsen doorheen moest lopen, plaatjes had je nog niet. In 1993 waren er 50 Nederlandse domeinnamen, eind 1995 al 600, en een jaar later bijna 10.000. De driemiljoenste Nederlandse domeinnaam werd in juli 2008 geregistreerd. Belde je in 1993 in met een modem dat 1440 bytes per seconde deed, tegenwoordig meten we onze snelheid in megabits: duizend keer zo snel, en staat internet altijd aan.
Ooit handelde XS4ALL haar internetverkeer af op een server in iemands gangkast, nu zijn daar datacentra voor nodig die zo groot zijn dat ze eigen aggregaten behoeven en alleen al voor de koeling van de servers een apart gebouw nodig is. De hoeveelheid mail die we krijgen stijgt exponentieel (om over de spam maar niet te spreken), de snelheid van computers en de opslagruimte van de gemiddelde harddisks verdubbelt elk jaar – het is voor een gewoon mensenhoofd amper te bevatten.
En da’s nog maar de buitenkant. Wie had, toen internet in 1993 eindelijk publiek toegankelijk werd, ooit kunnen bedenken dat we vijftien jaar later via datzelfde medium zouden telefoneren, tv konden kijken, boeken bestellen, muziek afspelen, onze geldzaken regelen, oude vrienden zouden terugvinden, producten konden vergelijken, vakantiereizen boeken en kijken of het zo meteen gaat regenen? Wie had ooit bedacht dat willekeurige mensen die elkaar helemaal niet kennen, wekenlang gratis en voor hun plezier zouden samenwerken aan allerlei wiki-pagina’s die uiteindelijk bijna even degelijk blijken te zijn als artikelen in de Winkler Prins of de Encyclopedia Britannica?
Ik niet. Niemand niet. Ook de internetmensen van het eerste uur niet. Zelfs – zo denk ik – die rustig doorvouwende Oosterse kok niet, terwijl die man beter dan veel anderen snapt wat de macht van de verdubbeling is. En hij hield na twaalf keer vouwen al op.
*
Correctie: Piet Beertema, de man die het weten kan – hij deed immers jarenlang eigenhandig de domeinregistratie in Nederland – mailde me zojuist de precieze cijfers:
– eind 1992: 270 domeinnamen
– eind 1993: 443 domeinnamen
– eind 1994: 945 domeinnamen
– eind 1995: 3019 domeinnamen
– eind 1996: 9215 domeinnamen
– eind januari 1997 (overdracht aan SIDN): 10204