Een paar jaar geleden werd ik tijdens een overstap op een Frans vliegveld door de douane uit de rij gevist. Het kwam belazerd uit: mijn eerste vlucht was met vertraging aangekomen en de afstand tussen de gate van aankomst en die van vertrek was van dien aard dat ik inmiddels op het punt stond mijn aansluiting te missen. En waarom zou de douane in een tussenliggend land me überhaupt moeten controleren? Ik kwam niet uit Frankrijk vandaan en ging niet naar Frankrijk toe. Maar mee moest ik, een provisorisch kamertje in.
Een douanemevrouw beklopte mijn jaszakken achterdochtig en voelde iets. Ze viste het voorwerp eruit, wierp er een snelle blik op en snauwde me toe: ‘C’est interdit, dat mag je niet meenemen!’ Ze hield de boosdoener triomfantelijk voor me op. Ik was zo perplex dat ik haar uitlachte, heel ondiplomatiek maar ik kon haar niet serieus nemen. ‘Doe niet zo mal, dat mag best. Het is een rol drop. Snoep.’
Gelukkig nam ze geen wraak op me voor haar fout en haalde ik mijn aansluitende vlucht nog net. De botte gedecideerdheid, het air waarmee ze een categorische uitspraak deed over iets dat ze niet herkende, staat evenzeer in mijn herinnering gegrift als haar vooringenomen willekeur. Ze wilde iets vinden. Ze moest iemand hebben. Het gaf niet wie, noch waarom. Wat een naar trekje is voor iemand die macht over je heeft, hoe kortstondig die macht ook moge zijn.
Afgelopen week werd bekend dat de Amerikaanse douane de vrije hand heeft gekregen om laptops, mobiele telefoons, mp3-spelers, digitale camera’s, usb-sticks en wat dies meer zij van reizigers te doorzoeken, in beslag te nemen en te kopiëren. Er hoeft daarvoor, zo staat nadrukkelijk in het document, geen enkele vorm van verdenking op iemand te rusten. Willekeurig wie mag eraan worden onderworpen. Het argument waarom een willekeurige douanebeambte al je e-mail mag kopiëren, al je foto’s kan bekijken of je computer zonder tekst of uitleg voor onbepaalde tijd kan confisqueren?
Het eerste motief: terrorismebestrijding. De term begint bijna flauw te worden, de magie van het argument raakt uitgewerkt. Terrorismebestrijding. Tjee. Gaap. Alweer? Mocht de overheid nog niet genoeg? Is het met de terreur sinds 9-11 werkelijk zo uit de hand gelopen dat er elk halfjaar nieuwe, nog draconischer wetten moeten worden uitgevaardigd, en zijn alle reizigers verdacht geworden? Kunnen we maar niet beter helemaal ophouden met reizen? Is ook beter voor het mileu, trouwens.
Het tweede motief: het tegengaan van auteursrechtschending. Duh. Hoe bewijs je in hemelsnaam dat je de rechtmatige eigenaar bent van je digitale bestanden? Moet je voortaan op reis naar de VS een map meenemen met de aankoopbewijzen van al je ringtones en de originelen van je cd’s als je je laptop of mobieltje niet wilt kwijtraken? En staat de ingreep – je onmisbare gereedschap geruime tijd kwijt, al je privécorrespondentie bezoedeld door andermans ogen – in verhouding met de verdenking dat je ergens misschien een illegaal bestand hebt?
Inmiddels heb ik al van verschillende mensen die voor hun werk naar Amerika moeten reizen, gehoord dat ze een goedkope laptop willen aanschaffen. Een weggooimodel, voor het geval dat. Want met pech tref je een grenscontroleur die een stok zoekt om een reiziger te slaan en die ineens beweert dat drop verboden is. Ondiplomatiek uitlachen helpt dan niet meer.
Links:
- U.S. Government Policy for Seizing Laptops at Borders, Bruce Schneier, 1 augustus 2008
- Border Laptop Searches? No Reason Needed, Wired, 1 augustus 2008
- Douane Schiphol doorzoekt mobiele telefoons en laptops, Tweakers, 24 april 2008
- Schiphol scherper op kinderporno, Nederlands Dagblad, 1 augusus 2008
Ik ken mensen op internet die liever hun laptop opnieuw installeren of het apparaat helemaal niet meer vertrouwen als de overheid er aan heeft gezeten (hardware keyloggers). Ik ben zelf ook wel zo paranoïde trouwens :-)
JA! Ik heb iets te verbergen!! JA! Ik probeer mijn data te beveiligen tegen diefstal!! NEE! Jullie hoeven niet te kijken in mijn privé sfeer om mij te beschermen tegen vermeend terrorisme/auteursrechten schendingen.
Wees blij dat ik mijn aangifte digitaal doe! Dan hoeven jullie weer minder werk te doen bij het controleren en invoeren daarvan!
Heb inderdaad voor mijn reis naar New York laatst niet mijn Mac meegenomen maar een vers gekochte EeePC zonder data erop. Eenmaal aangekomen in het hotel online gegaan en allerlei spul zoals presentaties en mail gedownload van mijn server in Zwitserland.
Ook een prettige manier om de futiliteit van deze maatregelen te onderstrepen en een gevoel van privacy te houden ;-)
Mvrgr, Arjen
“Inmiddels heb ik al van verschillende mensen die voor hun werk naar Amerika moeten reizen”
Waarom NEGEREN ze dat rotland niet gewoon? Ik weiger al jaren om naar Amerika te reizen, ondanks dat er elk jaar wel weer iemand is die me smeekt om mee te reizen naar dat rotland. Mij niet gezien. Zeg gewoon NEE tegen Amerika. LA en NYC heb ik al gezien en ik was er niet van onder de indruk, veel te groot, veel te luid en veel te smerig.
Arjen, ik vrees dat er een bloeiende markt komt voor wegwerp-laptops… (je zou daar zelfs iets snoods achter kunnen vermoeden). En hoewel ik me de vorzorgsmaatregel goed ka voorstellen, blijft het volkmen ridicuul dat de douane ineens zulke vergaande rechten heeft en daarvoor geen enkele verdenking heft te hebben. Het is een recept voor wilekeur en machtsmisbruik.
Grom, er zijn inderdaad tal van mensen die niet meer naar de US willen. Maar denken dat het verhaal daarmee uit en over is, is – vrees ik – naïef. Wat Amerika als beleid heeft, importeren we roeg of laat ook in Europa. En uit de laatste twee links die ik bij mijn column postte, blijkt dat NL al vergelijkbare stapen heeft gezet.
Het moet toch niet gekker worden.
Ik vind al die ontwikkelingen maar angstig. We hebben meer last van al die vergaande nieuwe bevoegdheden en regels van mensen die niet zo veel macht zouden moeten hebben dan dat we “last” hebben van terrorisme.
Ik heb inderdaad niet het idee dat er zoveel dreiging is, maar misschien is dat naief. Soms heb ik het idee dat de overheid mensen expres bang willen houden en op deze manier meer macht afdwingen.
Die wegwerp laptops kon inderdaad wel eens een bloeiende markt gaan worden en zal wel niet zo goed zijn voor het milieu, maar voor de marktwerking natuurlijk wel ideaal……………
Gr Cynthia
De overheid beschermt uw laptop tegen terrorisme. De ingreep duurt maar kort, wees geduldig en volg de instructies van onze beveiligers op.
Dat terrorisme-argument is inderdaad zo uitgekauwd, alsof een beetje terrorist z’n bommen in z’n koffertje heeft, of z’n plannen uitgewerkt op z’n laptopje in de handbagage. Toch maakt vrijwel niemand zich druk om de steeds verder gaande aantasting van de privacy. Je naam onder een advertentie in de Volkskrant 22 jaar terug en het hele land is in rep en roer, het milieu en het klimaat heeft nog steeds op veel mensen het effect van het zal mijn tijd wel duren (ook als ze kinderen hebben), maar bij het woord terrorisme begint iedereen te huiveren. Alles is tegenwoordig ook terroristisch. Grenzeloze begripsvervuiling. Destijds, haast 7 jaar terug, kwamen als ik het me goed herinner ruim 5.000 mensen om. Dat wens je niemand toe, maar de hysterie die daarop volgde ook niet.
Ik heb even gezocht naar het aantal doden onder U.S. troepen in Irak en kwam op 4151. Alsof hun families minder lijden als die van de slachtoffers van 9/11!
Zelfs Obama heb ik horen zeggen dat het probleem niet in Irak zit maar in Pakistan en Afganistan.
Die 5000 is later trouwens bijgesteld tot 3000 als ik mij goed herinner.