Gisteren was Catch a fire in de sneak. De film speelt zich af Zuid-Afrika in de jaren zestig, onder het apartheidsregime. Goed gespeeld, dat wel (en van Tim Robbins hou ik, al was het maar omdat-ie met Susan Sarandon is getrouwd). Maar ik vond ‘t een slechte film.
Ja, de apartheid was vreselijk – het is raar en shocking om horen hoe de zwarte bevolking alle witte mensen permanent aansprak met ‘baas’ – en het regime verdiende het helemaal om onder te gaan. Maar dat apartheid slecht was, behoeft tegenwoordig geen uitleg en de film werpt geen enkel nieuw licht op de kwestie. Natuurlijk zorgt onderdrukking voor opstand, natuurlijk schept een wantrouwige en onbetrouwbare overheid zijn eigen verzet. De film is buitengewoon schematisch. Alle zwarte mensen zijn nobel, alle witte mensen zijn slecht, of op z’n best naïef. En voorts wilden de makers er werkelijk álles in proppen, dus krijgen we Robbeneiland, Mandela en de uiteindelike bevrijding van Zuid-Afrika als dessert te zien. Er mocht ‘s een los draadje blijven liggen, de kijkers mochten ‘t eens niet begrijpen.
Wat me bemoedigt is dat er tegenwoordig weer meer politieke films worden gemaakt. Maar mogen ze voortaan alsjeblieft wat slimmer in elkaar steken dan deze?
“Maar dat apartheid slecht was, hoeft tegenwoordig geen uitleg”. Er zijn anders in Amerika nog steeds christelijke conservatieven die openlijk “beargumenteren” dat antebelum Amerika goed was voor de zwarte slaven omdat er “zo goed voor ze werd gezorgd op de plantages” (echt citaat, geen grapje). Voor dit soort tuig is het nodig om tot in het oneindige te herhalen dat apartheid echt goed fout was.
Persoonlijk denk ik dat de filmkritiek in Nederland verziekt is door zo’n film als Zwartboek. Nu moet je noodgedwongen elke keer laten zien dat de andere kant (de “slachtoffers”) ook wel eens fout was, wat neerkomt op tot vervelens toe herhalen dat er voorbeelden waren van het verklikken van de eigen groep om er zelf beter van de worden.
Als je dit zelfopgelegd slachtofferschap niet (tot vervelens toe) aankaart, dan geef je geen “realistisch” beeld van “echte”, “diepe”, “gelaagde” karakters, is het argument. Wat interessant toch dat alleen “zelfopgelegd slachtofferschap” als diep en gelaagd wordt gezien! Alsof “simpelweg” slachtoffer zijn dat niet is. Het is door deze verzieking van de filmkritiek dat een film waarin apartheid “traditioneel” behandeld nogal afgezaagd lijkt. Maar dat is het niet.
Een door en door nobel karakter kan ook tegelijkertijd een complex en gelaagd karakter zijn (zie Scully en Mulder in de X-files).
Trouwens, het overgrote deel van representaties van zwarte mensen op TV en in films is nog steeds overweldigend negatief, dus positieve discriminatie is op z’n plaats, vind ik. Als er nu een film komt met nobele zwarte karakters, dan is dat net goed.
Als je deze film vergelijkt met het aantal films waarin zwarten negatief worden neergezet, dan is de overheersende trend nog steeds die van negatieve representaties. Het is dus maar goed dat er zo’n film gemaakt wordt, een oase in een woestijn van nog steeds overheersend negatieve representaties.
Grom: Deze film wordt in Nederland uitgebracht en ik ben geen christelijke conservatief. Zwartboek heb ik niet gezien en deze film vond ik schematisch, voorspelbaar en vreselijk uitleggerig, en van gelaagdheid was geen sprake.
Er is inderdaad momenteel een hausse in politieke films. The Queen kun je zo beschouwen, the last king of Scotland, the good shepherd. Ik maak me alleen een beetje zorgen over het politieke klimaat in the real world.
gisteren de “cipier”bij de laatste show gezien(vrt één)..vond hem beter in de shakespear klassieker.