De X-factor

Voor het eerst in jaren heb ik zo’n reclamegevoel. Een of ander bedrijf dat mobieltjes maakt, laat geregeld een filmpje zien van mevrouw die haar telefoon dichtklapt, waarna haar hele huis zich langzaam ineen vouwt en in de telefoon plooit. Daarna stopt ze het ding in haar zak en loopt weg, huis en mobieltje veilig in haar binnenzak. Zo’n mevrouw ben ik nu ook. Het hele opslaanbare deel van mijn hele leven – alles wat ik ooit heb geschreven, mijn volledige muziekcollectie, mijn foto’s, mijn agenda, de adressen van alle vrienden en kennissen – zit plotseling in een enkele machine die ik kan meenemen. Zodra ik het ding openklap, is-ie wakker en werkt-ie.

Na jaren met Windows te hebben gehannest en drie jaar vruchteloos met Linux te hebben gestreden, kon ik alleen maar denken: hoe komt het dat ik niet eerder wist hoe gemakkelijk, slim georganiseerd, eenvoudig in het gebruik en esthetisch een Powerbook is? Natuurlijk probeert reclame me precies dat te vertellen, maar reclames werken zichzelf tegenwoordig tegen. Juist omdat ze iedereen massaal door de strot worden geduwd, worden mensen skeptisch over de geadverteerde claims. ‘Van deze crème wordt uw huid mooi,’ beweert merk A, en voegt daar inconsequent aan toe: ‘Uw huid reflecteert uw gezondheid.’ Als dat zo is, denk ik vals, helpt een zalfje dus niet, alleen gezonder leven. Exit merk A.

Zo gaat het met de meeste reclames: oog in, oog uit, je schermt je af en gelooft niks meer. In die zin snijdt reclame gaandeweg godlof haar eigen stot door.

Mond-tot-mondreclame werkt wel, maar heb ik niet gehoord. Bij het kerstdiner deed ik navraag, van veel vrienden die al langer Mac-adepten zijn wist ik niet eens dat ze er een hadden. Ook al zijn die grote fans van hun machines – allemaal hebben ze mijn juichgevoel gehad – ze hebben ‘t er nooit over gehad. We hebben zelfs het archief van een mailinglist van de groep doorzocht en vonden een enkele zijdelingse opmerking, verder niets.

Het was warempel net XTC. Daarvan wist ook iedereen lang voor mij wat een geweldig spul dat was, en ontdekte ik pas toen ik over mijn ervaringen vertellen dat veel mensen die ik kende het allang gebruikten. ‘Had je mij dat dan niet ‘s kunnen vertellen,’ antwoordde ik, maar ik begreep dat zwijgen ook wel, want drugs aanraden is toch een genre apart.

Maar een Mac is geen drug en je hoeft ook niet meteen in een secte als je er een koopt, dus ik vroeg door over deze stilte. ‘Je begeeft je toch op religieus terrein,’ zei een kennis, doelend op de mijn-besturingssysteem-is-beter-dan-het-jouwe disputen die regelmatig op onze mailinglijst woeden. Hij heeft gelijk denk ik, maar niet vanwege die software-oorlogen, het zit ‘m dieper. Mensen schromen tegenwoordig elkaar iets aan te raden, ongeacht om welk soort keuzes het gaat. Afwijzen gaat een stuk makkelijker, al doe je dat wat betreft andermens gedrag in bedekte termen; een brak product boren we met animo in de grond, Maar iemand iets aanraden is not done. Misschien omdat je dan vreest op een reclamebot te lijken, maar nog meer – en daarin zit ‘m de religieuze dimensie – omdat je zelf dan zo evangelisch overkomt en iemand lijkt te willen bekeren.

Ik ben fijn evangelisch. Neem allen XTC! Koop een Mac!