Uit de Volkskrant van 15 juni 2004:
De uitslag van de verkiezingen voor het Europees Parlement weerspiegelt in de acht Oost-Europese landen die 1 mei toetraden tot de EU vooral scepsis en desinteresse. Slechts een kwart van de stemgerechtigden in Polen, Estland, Letland, Litouwen, Hongarije, Slovenië, Slowakije en Tsjechië ging naar de stembus.
Nu deed Nederland het bij de vorige Europese verkiezingen bepaald niet beter (toen stemde 29% van de stemgerechtigden), maar wat opmerkelijker is, is het contrast tussen deze opkomst en de beelden die wij te zien kregen bij de toetreding tot de EU van diezelfde acht landen. Indertijd trakteerde de pers ons op opgetogen, feestende massa’s, kennelijk dolblij eindelijk opgenomen te zijn in de vaart der volkeren. Waar was die feestende massa toen er stembiljetten te verzilveren waren? Of zag de pers in mei de feestjes van hotemetoten aan voor volksfeesten?
Een recensie van een pas verschenen boek:
Irene van der Linde en Nicole Segers: ‘Het einde van Europa – Ontmoetingen langs de nieuwe oostgrens’, Uitg. Lemniscaat, 2004 – 432 blz.,“ ISBN 90 5637 582 2, EUR 37,50
Per 1 mei 2004 loopt de nieuwe oostgrens van ‘fort Europa’ langs Finland, Estland, Letland, Litouwen, Polen, Slowakije en Hongarije. In 2007 komen als alles volgens plan verloopt ook Roemenië en Bulgarije bij de EU. Historica en journaliste Irene van der Linde (Amsterdam, 1963) reisde met documentair fotografe Nicole Segers (Tilburg, 1960) langs de nieuwe oostgrens – zo’n vijfduizend kilometer lang – om de immensiteit van ‘ons kersverse imperium’ te ondergaan. Ze ontmoetten allerhande slag mensen en legden hun boeiende ontmoetingen vast in woord en beeld. 1) Het boek begint met een even nuchtere als ontnuchterende constatering: in het voormalige ‘Oostblok’ zijn hele generaties (..) afgeschreven omdat ze in de nieuwe economie hun draai niet kunnen vinden. (Blz. 13). Hiermee is de kern van het probleem van ‘fort Europa’ geraakt. Europa is het Europa van de rijken en geslaagden. De niet-geslaagden worden uitgestoten en uitgesloten, uitgeworpen en uitgezet. Op blz. 424 wordt dit treffend weergegeven: ‘Brussel beschermt zijn imperium’ en spendeert 250.000.000 euro aan grensbewaking. Er dreigt geen gevaar van Rusland als staat, dus waar is die grensbewaking dan voor? Hoofdstuk 3, getiteld ‘Een nieuw IJzeren Gordijn’ geeft het antwoord: ‘Nu Polen lid van de Europese Unie wordt (en inmiddels, per 1 mei 2004, is, JB) sluit de grens zich weer. Meer dan twintig nieuwe grenswachtgebouwen zijn al aan de Poolse oostgrens verrezen. Brusselse politici beloven dat hier geen IJzeren Gordijn zal komen. De praktijk is anders. De nieuwe muur staat meedogenloos in de steigers. (…) “Als de voetsporen vanuit Rusland naar Polen leiden, geven de Russen het door en moeten wij met een patrouille gaan zoeken,” bromt de commandant. Vaak is het vals alarm, dan is een dier in de nacht tegen het prikkeldraad opgelopen. Ook regen kan het hek alarmeren.’ (Blz. 129). De have-nots, de mislukten, de armoedzaaiers, de vluchtelingen – dat zijn de bedreigingen waarvoor een nieuw IJzeren Gordijn wordt neergelaten! ‘My European home is my castle’ wordt letterlijk in praktijk gebracht. Anarchisten uit Polen geven het antwoord op de vraag waarom Europa zich afsluit en een tweedeling maakt tussen welkome en onwelkome mensen: de globalisering van de economie brengt geen gelijkheid maar vergroot juist de ongelijkheid. Vroeg of laat komen de have-nots hun deel halen. Dat weet ‘Europa’ natuurlijk ook dus haalt het de ophaalbrug alvast op. ‘Ook de natuur wordt geofferd: ‘Kleine boeren in de omgeving verdwijnen door alle regels uit Brussel. En juist die kleine weilanden en boerderijen zijn goed voor de verscheidenheid in de natuur,’ zegt de boswachter spijtig. ‘De struiken tussen de velden bieden dieren en planten bescherming, zoals ooievaars, kraaien, muizen, insecten, vlinders. Bij jullie in het Westen is deze diversiteit vijftig jaar geleden al verdwenen.’ Hij vreest voor een Europese eenheidsworst.’ (…) ‘Terug bij de jeugdherberg haalt Zbigniew zijn portemonnee uit zijn zak met Che Guevara erop. ‘Dit is onze held. Hij had een ideaal. De politici in Polen hebben elk contact met de jongeren verloren, ze zijn alleen bezig met baantjes voor zichzelf te regelen.” (Blz. 138/139). Lees voor Polen Nederland (en Europa, Amerika…) en je voelt je meteen thuis. Het nieuwe Europa spreekt weinigen aan. Ik vraag me dan ook af hoe ik de titel van het boek moet lezen…
Dit fraai gebonden boek is geïllustreerd met bijna poëtische zwart-wit foto’s die niet slechts afbeeldingen van een schrijnende werkelijkheid zijn, maar iconen.
© Jan Bontje 2004 (op http://www.opspraak.net)
Noot:
1) Vanaf 1 mei t/m 29 augustus 2004 is in De Kunsthal in Rotterdam de tentoonstelling ‘Het einde van Europa’ van Nicole Segers te zien. Info: http://www.kunsthal.nl of tel. 010 4400301. Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag 10:00 – 17:00 uur; zon- en feestdagen 11:00 – 17:00 uur.
(off topic)
Mooie foto voor Karin:
http://blog.filmgoerjuan.com/archives/2004/06/05/000198.php
Het huidige Europa is voor de bevolking in hoofdzaak negatief.
Een los verband ware beter geweest.
Wat de Islam betreft: in de Koran staan oproepen tot moord op andersdenkenden en ongelovigen. Daar is dus grondig iets mis mee. Of, zoals Pim Fortuyn terecht zei: de Islam is een achterlijke godsdienst.